Trong chương trình môn Toán lớp 6, sách Cánh Diều, “Số nguyên âm” là bài học đầu tiên nằm trong “Chương II: Số nguyên”. Ở phần kiến thức này, học sinh không chỉ được tiếp cận và làm quen với những nội dung Toán học cơ bản cần nắm vững mà còn được thầy cô giảng giải mở rộng về ý nghĩa của số nguyên âm, về những ứng dụng của nó trong đời sống hằng ngày,… Phụ huynh và các con cùng theo dõi bài viết dưới đây để nắm được kiến thức trọng tâm trong bài giảng của cô Nguyễn Thị Mai Quỳnh – Giáo viên Toán tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI nhé.
Video bài giảng “Số nguyên âm” của cô Mai Quỳnh:
Nhằm giúp học sinh dễ hình dung kiến thức sẽ được tiếp cận trong bài giảng, ngay từ phần mở đầu của tiết học, cô Mai Quỳnh đã đưa ra ví dụ về bản tin dự báo thời tiết của một số thành phố lớn trên thế giới như dưới đây:
Nhìn vào ví dụ của cô Quỳnh, có thể dễ dàng nhận thấy ngoài một số nhiệt độ quen thuộc như 1°C, 7°C, 12°C,… thì ở một số thành phố có tuyết rơi, số chỉ nhiệt độ xuất hiện dấu “-” ở đằng trước. Những dấu “-” này biểu thị cho mức nhiệt độ dưới 0°C.
Ngoài ra, trong cuộc sống, việc dấu “-” đứng trước một con số cũng sẽ được bắt gặp rất nhiều. Chẳng hạn như ví dụ tiếp theo về biến độ số dư tài khoản dưới đây của cô Quỳnh:
Theo đó, ở tin nhắn thứ nhất và tin nhắn thứ ba, ta dễ dàng thấy có sự xuất hiện của dấu “-” đằng trước các con số. Trong trường hợp này, người ta dùng số với dấu “-” đằng trước để thể hiện số dư tài khoản đã bị giảm đi số tiền tương ứng.
Các số có dấu “-” đứng đằng trước như vậy được gọi là số nguyên âm.
I/ Mục tiêu bài học
Với bài học Số nguyên âm, cô Quỳnh hy vọng các bạn học sinh lớp 6 sẽ nắm được những mục tiêu dưới đây để phấn đấu trong học tập:
– Học sinh nhận biết, đọc và viết đúng số nguyên âm trong các ví dụ thực tiễn.
– Học sinh sử dụng số nguyên âm để mô tả được một số tình huống thực tiễn.
II/ Kiến thức cần nắm vững
Quay trở lại với 2 ví dụ ở đầu bài học mà cô Quỳnh đã nêu, ta rút ra cách đọc đúng các số nguyên âm biểu thị nhiệt độ ở vùng có tuyết rơi và biến động số dư trong tài khoản như sau:
| Số nguyên âm | Cách đọc |
| -3 | Âm ba / trừ ba |
| -10 | Âm mười / trừ mười |
| -7 | Âm bảy / trừ bảy |
| -5500 | Âm năm nghìn năm trăm |
| -102000 | Âm một trăm linh hai nghìn |
Qua đó, cô Quỳnh tổng kết lại như sau:
“Các số -1; -2; -3;… là các số nguyên âm.
Số nguyên âm được nhận biết bằng dấu “-” ở trước số tự nhiên khác 0”.
Trong thực tế, số nguyên âm được ứng dụng rất nhiều vào đời sống hằng ngày. Dưới đây là một số điển hình:
1. Số nguyên âm được dùng để chỉ nhiệt độ dưới 0°C
Ví dụ:
Khi nhiệt độ ở mức dưới 0°C một khoảng là 5 độ, ta biểu thị chỉ số của mức nhiệt ấy bằng cách viết một dấu “-” đằng trước số 5.
Số này sẽ được đọc là: âm năm độ C (-5°C).
2. Số nguyên âm dùng để chỉ độ cao dưới mực nước biển
Ví dụ:
Quan sát bức tranh bên dưới, ta thấy đáy tảng băng đang có độ sâu là 25 mét dưới mực nước biển, khi đó, ta viết độ cao của đáy tảng băng là: -25 m.
Đọc là: âm hai mươi lăm mét.
Để giúp học sinh tìm hiểu về độ cao dưới mực nước biển, cô Quỳnh tiếp tục đưa các bạn “khám phá” tới rãnh Mariana thuộc khu vực Thái Bình Dương. Đây chính là rãnh sâu nhất thế giới.
Theo đó, rãnh Mariana có độ cao khoảng – 10 898 mét. Cô Quỳnh chia sẻ: “Để dễ hình dung, chúng ta hoàn toàn có thể đặt cả đỉnh núi cao nhất thế giới là đỉnh Everest vào đây mà vẫn còn thừa tới khoảng 2 km chỗ trống mới chạm đến mặt nước biển”.
Rãnh Mariana cũng là nơi sâu nhất trên lớp vỏ Trái Đất. Điểm tận cùng của rãnh này chỉ cách tâm Trái Đất khoảng 6 366 km.
3. Số nguyên âm được dùng để chỉ số tiền lỗ trong kinh doanh
Ví dụ:
Quan sát bảng thống kê của doanh nghiệp bên dưới, ta thấy rằng ở quý II và quý III, trong mục tiền lãi đang xuất hiện 2 số nguyên âm. Ở quý II là -50 000 000 đồng và ở quý III là -25 000 000 đồng.
Lúc này ta hiểu rằng, quý II doanh nghiệp bị lỗ 50 triệu đồng và quý III bị lỗ 25 triệu đồng.
4. Số nguyên âm được dùng trong giao dịch ngân hàng khi thông báo số tiền nợ, hoặc số tiền trong tài khoản bị giảm
Ví dụ:
Quan sát bảng thông báo biến động số dư tài khoản mà cô Quỳnh ví dụ ở dưới đây, ta thấy rằng 3 dòng cuối cùng đang có biến động tài khoản lần lượt là -1 000 000 đồng, -500 000 đồng và -200 000 đồng.
Lúc này, ta sẽ hiểu rằng đây là tài khoản đang giảm đi những số tiền tương ứng là một triệu, năm trăm nghìn và hai trăm nghìn đồng.
5. Số nguyên âm được dùng để chỉ thời gian trước Công nguyên
Ví dụ:
Vườn treo Babylon được xây dựng vào năm 603 trước Công nguyên.
Để thể hiện con số cho năm xây dựng vườn treo này, ta viết: -603.
Tới đây, cô Quỳnh chia sẻ thêm: “Ngoài ra, số nguyên âm còn được ứng dụng rất nhiều trong đời sống thực tế. Các bạn học sinh hãy tự mình lấy ví dụ để có thể hiểu rõ hơn về ứng dụng của nó nhé”.
III/ Bài tập chiếm lĩnh kiến thức
Cô Quỳnh đã biên soạn một số bài tập dưới đây để học sinh thực hành ngay sau khi tiếp thu kiến thức, qua đó giúp các em dễ nhớ, lâu quên bài học.
Câu 1: Điền vào chỗ chấm trong bảng sau
| Nội dung | Số biểu diễn |
| Một con tàu ngầm đang ở độ sâu 200 m so với mực nước biển. Độ cao của tàu ngầm so với mực nước biển là: … | … |
| Một mặt hàng sau khi bán lãi … nếu giá bán nhỏ hơn giá nhập của mặt hàng là 500 000 đồng. | … |
| Biến động số dư tài khoản của công ty là … nếu công ty thanh toán lương cho nhân viên hết 2 tỷ đồng. | … |
| Nhiệt độ của Sa Pa xuống dưới 0°C là … °C. Số biểu diễn nhiệt độ của Sa Pa là -2 °C | … |
Thời gian hoàn thành câu 1 là 30 giây. Các em hãy tự làm thử rồi đối chiếu, so sánh với đáp án phía dưới nhé.
Câu 2: Học sinh hãy đọc và viết nhiệt độ tại 2 thành phố Hà Nội, Bắc Kinh lúc 7 giờ và 18 giờ.
Đáp án:
| Thành phố | 7 giờ | 8 giờ |
| Hà Nội | 25°C (hai mươi lăm độ C) | 27°C (hai mươi bảy độ C) |
| Bắc Kinh | -3°C (âm ba độ C) | -5°C (âm năm độ C) |
Câu 3: Điền số tự nhiên hoặc số nguyên âm thích hợp vào ô trống để biểu diễn các mốc thời gian sau
| Sự kiện | Năm |
| Năm 179 TCN, Triệu Đà chiếm được Âu Lạc. | |
| Năm 40, Hai Bà Trưng phất cờ khởi nghĩa chống quân Hán xâm lược. | |
| Năm 221 TCN, Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc. | |
| Năm 1939, Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ. |
Sau khoảng thời gian làm bài, các em hãy đối chiếu với kết quả dưới đây của cô Quỳnh nhé.
Câu 4: Một kho gạo sẽ biểu diễn lượng gạo nhập kho bằng số tự nhiên, lượng gạo xuất kho bằng số nguyên âm. Hãy điền số thích hợp vào bảng sau. Biết tháng I kho nhập vào 400 tấn gạo, tháng II kho xuất đi 200 tấn gạo, tháng III kho xuất đi 150 tấn gạo.
| Tháng | Biến động (tấn gạo) |
| Tháng I | |
| Tháng II | |
| Tháng III |
Dưới đây là đáp án, các em cùng so sánh nhé.
Câu 5: Điền số thích hợp 25 m; 3 m; 0 m; -5 m để chỉ độ cao của các mốc trong hình sau đây
Cô Quỳnh giảng giải: “Với bài tập này, chúng ta sẽ phải lựa chọn một mốc, chính là mốc 0”. Nhìn vào hình vẽ, ta thấy hàng ngang số 3 chính là bề mặt nước biển. Do đó, ta sẽ lựa chọn điền 0 m vào hàng thứ 3.
Tiếp đến, đáy của con tàu nằm bên dưới mực nước biển (là bên dưới mốc 0). Vậy nên ở hàng ngang số 4, chúng ta cần điền một số âm để thể hiện cho độ cao của nó. Ta sẽ điền -5 m vào hàng ngang thứ 4.
Còn hai hàng ngang số một và số hai đều thể hiện độ cao bên trên mặt nước biển. Qua quan sát, dễ dàng nhận thấy độ cao của ngọn cây chắc chắn sẽ thấp hơn đỉnh núi. Vậy nên ta điền 25 m vào hàng ngang thứ nhất và điền 3 m vào hàng ngang thứ hai.
IV/ Mở rộng và khám phá
Ở phần này, cô Quỳnh đã tích hợp thêm nhiều kiến thức ở các môn học khác có liên quan đến nội dung bài học, qua đó giúp học sinh mở rộng và khám phá thêm.
Cô Quỳnh chia sẻ: “Ánh sáng và nhiệt độ giúp hình thành sự sống trên bề mặt Trái Đất. Sự sống của con người, động vật, thực vật hình thành ở khắp nơi, từ đồng bằng tới các miền trung du, đồi núi”.
Từ đây, cô đặt ra câu hỏi mở để dẫn dắt vào kiến thức: “Ở sâu trong lòng đại dương, nơi không nhận được ánh sáng thì sự sống có tồn tại hai không?”
Theo đó, sự sống ở dưới đáy đại dương được chia làm 5 tầng dựa vào độ sâu, ánh sáng và nhiệt độ:
| Vùng biển | Độ sâu |
Đặc điểm |
| Khơi mặt | 0 đến – 200 m | Là nơi nhận được nhiều ánh sáng nhất nên nhiệt độ nước cũng ấm áp nhất. Một số loài động vật sinh sống như cá voi, cá heo, rùa,… |
| Khơi trung | -200 m đến -1000 m | Tiếp nhận ít ánh sáng. Nhiệt độ nước lạnh hơn so với tầng khơi mặt. Những loài sống ở đây thường là các loài giáp xác như tôm, cua,… |
| Khơi sâu | -1000 m đến -4000 m | Nơi đây luôn luôn tối đen, nhiệt độ nước lạnh và chỉ có một số loài động vật sinh sống. Hầu hết động vật ở đây có tỉ lệ trao đổi chất thấp, do vùng nước thiếu chất dinh dưỡng, làn da mong manh, ít cơ bắp và cơ thể trơn trượt, tiêu biểu như: mực, sao biển, bạch tuộc,… |
| Khơi sâu thẳm | -4000 m đến -6000 m | Nhiệt độ dưới 2°C, áp lực nước cao nhưng vẫn có sự sống tồn tại, ví dụ như sâu biển, nhím biển,… Khá nhiều loài có phát quang sinh học. |
| Đáy vực khơi tăm tối | -6000 m đến -10000 m | Là nơi sâu nhất, tăm tối nhất, và lạnh lẽo nhất của đại dương. Chỉ có rất ít sinh vật tồn tại ở đây, chẳng hạn như hải sâm, nhền nhện, bọt biển,… |
Trên đây là những kiến thức thú vị và bổ ích trong bài giảng “Số nguyên âm”, môn Toán lớp 6, sách Cánh Diều của cô Nguyễn Thị Mai Quỳnh. Năm học mới đã chính thức bắt đầu, phụ huynh có con vừa mới vào cấp hai còn đang băn khoăn, lo lắng về những đổi mới trong Chương trình Giáo dục phổ thông mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo thì có thể tham khảo Chương trình Học tốt lớp 6 mới của HOCMAI. Chương trình sẽ là giải pháp học tập toàn diện giúp teen 2k10 được trang bị kiến thức đầy đủ, sẵn sàng “bứt phá” trong năm học 2021 – 2022.
Để biết thêm thông tin chi tiết về khóa học, phụ huynh và học sinh hãy liên hệ Hotline 093 658 5812 hoặc ĐĂNG KÝ NGAY TẠI ĐÂY để được TƯ VẤN MIỄN PHÍ!
