Nghị luận về một bài thơ, bài văn là một chủ đề vô cùng quen thuộc nhưng không hề dễ làm, đặc biệt với những học sinh học chưa tốt môn Văn. Để làm tốt dạng đề này, học sinh cần phải xác định đúng vấn đề nghị luận cũng như nắm chắc kiến thức cơ bản cùng kỹ năng phân tích, làm bài. Học ngay những mẹo làm bài siêu hiệu quả sau đây.
Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
Xác định đúng vấn đề nghị luận vô cùng quan trọng trước khi học sinh bắt đầu viết bài. Điều này sẽ giúp học sinh tránh được tình trạng viết bài lan man, lạc đề. Cụ thể, nội dung của đoạn thơ là gì, tác giả muốn gửi gắm thông điệp gì. Khi đã xác định được vấn đề cần nghị luận, học sinh sẽ biết cần lấy dẫn chứng nào để chứng minh luận điểm bài viết.
Tìm luận điểm cho bài viết
Để bài văn có chiều sâu, học sinh nên phân tích dựa trên hệ thống luận điểm chính và phụ. Luận điểm chính là ý kiến khái quát về đoạn thơ, đoạn văn. Các luận điểm phụ là những ý kiến cụ thể để chứng minh cho luận điểm chính.
Ví dụ: Với đoạn thơ “Quê hương” của Tế Hanh, bạn có thể đặt luận điểm chính là: “Đoạn thơ “Quê hương” của Tế Hanh đã vẽ nên một bức tranh tươi đẹp, sống động về làng quê và thể hiện tình yêu tha thiết của tác giả đối với quê hương”. Các luận điểm phụ có thể là:
- Hình ảnh làng quê hiện lên thật gần gũi, thân thuộc.
- Tình cảm của tác giả đối với quê hương được thể hiện qua những chi tiết cụ thể.
- Nghệ thuật miêu tả tinh tế đã góp phần làm nổi bật vẻ đẹp của quê hương.
Hoàn cảnh sáng tác
Mỗi bài văn, thơ đều có hoàn cảnh sáng tác rõ ràng. Mỗi hoàn cảnh sáng tác đều phản ánh hiện thực xã hội đương thời. Dựa vào hoàn cảnh sáng tác, độc giả phần nào có thể hiểu thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm: lòng yêu nước, thương dân,…
Cụ thể, tác phẩm “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” được sáng tác khi tác giả Phạm tiến Duật đang sống trong thời kỳ ác liệt của cuộc chiến tranh chống Đế quốc Mỹ của nhân dân ta. Hiểu được hoàn cảnh sáng tác như vậy sẽ giúp học sinh cảm nhận được không khí hào hùng được thể hiện trong từng câu thơ, hình ảnh thơ mà tác giả viết ra.
Chú ý tới nghệ thuật ngôn từ
Một số nghệ thuật ngôn từ mà học sinh cần chú ý khi phân tích tác phẩm như nhịp điệu của bài thơ, các biện pháp nghệ thuật như so sánh, ẩn dụ,… Những yếu tố đó có tác dụng gì, gợi lên được cảm xúc gì trong lòng độc giả,…
Trong bài thơ “Bạn đến chơi nhà”, Nguyễn Khuyến đã sử dụng nhiều biện pháp tu từ như:
- Liệt kê: “Cải chửa ra cây, cà mới nụ/ Bầu vừa rụng rụng cho tay kẻo hái” -> Tạo cảm giác chân thực, gần gũi với cuộc sống thường ngày.
- Đối lập: “Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa/ Ao sâu nước cả, khéo đạp đổ” -> Tạo ra sự hài hước, dí dỏm.
Lồng ghép cảm nhận cá nhân
Bộc lộ cái tôi cá nhân vào bài viết sẽ giúp bài viết thêm phần thú vị và hấp dẫn. Tuy nhiên cảm nhận ấy cần được dựa trên hoàn cảnh sáng tác, nội dung và nghệ thuật của tác phẩm để đánh giá và nêu lên quan điểm của bản thân. Để tăng thêm mức độ hiểu biết của bản thân, hãy liên hệ nội dung của tác phẩm với cuộc sống thực tiễn và bản thân rút ra được bài học gì từ tác phẩm.
Chẳng hạn, bài thơ “Bạn đến chơi nhà” đã thành công trong việc thể hiện tình bạn chân thành, giản dị nhưng sâu sắc. Qua những hình ảnh mộc mạc, gần gũi, nhà thơ đã gửi gắm thông điệp về tình bạn vượt lên trên vật chất. Bài thơ gợi cho người đọc cảm xúc ấm áp, trân trọng những tình cảm đẹp đẽ trong cuộc sống.
Trên đây là một số phương pháp học tốt Văn để các bạn có thể áp dụng luôn vào bài, cải thiện điểm số môn Văn. Ngoài ra để học tốt môn Văn, phụ huynh và học sinh hãy tham khảo ngay khóa học trực tuyến Topclass. Các con được học thật thi thật, chương trình bám sát SGK, đội ngũ giáo viên giỏi đồng hành. Phụ huynh, học sinh đăng ký học thử miễn phí ngay TẠI ĐÂY.
