Chuyên đề văn kể chuyện: Kể chuyện đã nghe, đã đọc

Một bài văn kể chuyện hay phải bộc lộ được một cách rõ ràng chủ ý của người kể, có cốt chuyện rõ ràng, có nhân vật xác định với những đặc điểm tính cách rõ nét, lời kể sinh động, có cảm xúc. Bài viết dưới đây, cô Nguyễn Hải (Giáo viên Tiếng Việt tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI) sẽ hướng dẫn con khắc phục những lỗi sai thường gặp nhất.

I. Tổng hợp kiến thức

1. Các bước làm bài kể chuyện đã nghe, đã đọc

Bước 1: Tìm hiểu đề 

Bước 2: Tìm câu chuyện phù hợp với yêu cầu của đề bài

Bước 3: Lập dàn ý

Bước 4: Viết bài

Bước 5: Đọc lại và sửa chữa

2. Dàn ý bài văn kể chuyện đã nghe, đã đọc

a. Mở bài: Giới thiệu câu chuyện mình được nghe, được đọc

• Có 2 cách mở bài:

+ Mở bài trực tiếp

+ Mở bài gián tiếp

b. Thân bài: Kể lại câu chuyện mình được nghe, được đọc theo một trình tự nhất định

c. Kết bài: Nêu cảm nghĩ câu chuyện; rút ra bài học

II. Luyện tập

Bài 1: Kể lại một câu chuyện em đã nghe, đã đọc về một người có lòng tự trọng

Bước 1: Tìm hiểu đề

• Gạch chân từ khóa: Kể lại một câu chuyện em đã nghe, đã đọc về một người có lòng tự trọng
• Xác định chủ đề của câu chuyện: Trả lời câu hỏi: “Tự trọng là gì?” Thế nào là người có lòng tự trọng? 

Bước 2: Tìm câu chuyện phù hợp với yêu cầu đề bài: câu chuyện kể về những người dù khó khăn nhưng vẫn từ chối sự giúp đỡ của người khác mà sống bằng sức lao động của bản thân, luôn giữ lời hứa, không bán rẻ danh dự và nhân phẩm của mình,…

Bước 3: Lập dàn ý

Bước 4: Viết bài

Bước 5: Đọc lại và sửa chữa

Ví dụ câu chuyện: MỘT TÂM HỒN CAO THƯỢNG

“Đây là một câu chuyện có thật do chính người trong truyện thuật lại. Ông là một giáo viên người Anh. Mỗi khi kể ông thường không cầm được nước mắt, xúc động, nghẹn ngào. Ông nói: 

Nhà tôi ở một phố giữa thủ đô Luân-đôn. Một hôm, tôi vừa ra khỏi cửa thì gặp một cậu bé chừng mười hai, mười ba tuổi ăn mặc tồi tàn, rách rưới; mặt mũi gầy gò, xanh xao; chìa những bao diêm khẩn khoản mời tôi mua giúp một bao.

Tôi mở ví tiền và chép miệng:

– Rất tiếc là tôi không có xu lẻ.

– Thưa ông, không sao ạ. Ông cứ đưa cho cháu một đồng tiền vàng. Cháu chỉ chạy loáng một lát đến hiệu buôn để đổi, rồi hoàn lại cho ông tiền lẻ còn thừa.

Tôi chăm chú nhìn cậu bé và lưỡng lự :

– Thật chứ?

– Thưa ông, thật ạ. Cháu không phải là một đứa dối trá. Nét mặt của cậu bé trông rất cương trực và tự hào tới mức làm tôi tin và giao ngay cho cậu một đồng tiền vàng.

Nhưng năm phút, mười phút, rồi mười lăm phút trôi qua mà vẫn không thấy cậu trở lại. Tôi bắt đầu nghi ngờ cậu bé. Nửa giờ sau, chờ mất công, tôi lững thững tiếp tục cuộc dạo chơi và tự nhủ:”Cần rút kinh nghiệm, không nên tin vào bọn trẻ này”!

Vài giờ sau tôi trở về nhà và ngạc nhiên khi thấy một cậu bé đang đứng đó đợi tôi. Diện mạo cậu bé này rất giống cậu bé đã cầm tiền của tôi, nhưng nhỏ hơn vài tuổi, gầy gò, xanh xao hơn và thoáng một nỗi buồn tuyệt vọng:

– Thưa ông, có phải ông vừa đưa cho Rô-be một đồng tiền vàng không ạ?

Tôi khẽ gật đầu.

Cậu bé tiếp:

-Thưa ông, đây là tiền lẻ hoàn lại… Rô-be nhờ cháu… mang đến trả ông… Rô-be là anh cháu… chúng cháu mồ côi… Anh cháu không thể mang tiền trả ông được.. vì anh ấy bị xe chẹt… đang nằm ở nhà và khó lòng… sống nổi…

Em bé không nói được hết câu vì những tiếng nấc xé lòng. Tôi sững sờ cả người, tim se lại vì hối hận, hỏi dồn:

– Vậy bây giờ Rô-be ở đâu? Hãy đưa tôi đến.

Sau khi dừng lại một chút trước chiếc hầm nhỏ của một căn nhà đổ nát, em bé nói:

– Thưa ông, đây là nhà của chúng cháu.

Trong một góc tối của căn hầm, cạnh chiếc bếp lò cũ kĩ đã tắt ngắm từ lâu, giữa một đống giẻ rách, tôi nhận ra Rô-be nằm dài, bất động. Mặt em lúc này trắng bệch. Một dòng máu đỏ từ trán chảy xuống. Rô-be đưa mắt nhìn về phía tôi, giọng thều thào, yếu ớt:

– Thưa ông, ông hãy lại gần đây.

Tôi quỳ xuống bên em, cầm lấy bàn tay em, bàn tay khẳng khiu, gầy gò, đáng thương, lạnh ngắt.

– Sác-lây, em đưa tiền trả ông rồi chứ?

Cậu bé gật đầu, mắt vẫn sưng mọng.

– …Ôi! Đấy, ông xem, cháu không phải là đứa dối trá mà.

Tôi cúi sát xuống người em, cầm lấy bàn tay em, hôn vào chỗ trán bị thương nứt rạn và nói với Rô-be rằng: “Em hãy bình tâm, dù bất cứ tình huống nào, tôi cũng sẽ nuôi nấng Sác-lây cho em”. Tôi nói dịu dàng, âu yếm an ủi Rô-be, để cái chết của em được thanh thản. Bàn tay khốn khổ của em nằm gọn trong tay tôi lạnh dần, lạnh dần… Em bé nghèo túng của tôi đã từ giã cõi đời quá ngắn ngủi như vậy đấy.

Cái chết đó làm cho tôi thấy rằng, trong cuộc đời tôi chưa hề được thấy một cử chỉ, hành động nào đẹp đẽ, cao cả như vậy. Một tâm hồn vô cùng cao thượng ẩn náu trong một em bé sống trong cảnh rất đỗi cực khổ nghèo khổ.”

Mở bài: 

Ông cha ta có câu: “Đói cho sạch, rách cho thơm” khuyên nhủ con cháu phải biết giữ gìn danh dự, nhân phẩm cho dù hoàn cảnh khó khăn đến đâu đi nữa. Bởi, lòng tự trọng là phẩm chất đáng quý của mỗi con người. Em đã được nghe nhiều câu chuyện về lòng tự trọng, trong đó có một câu chuyện khiến em xúc động và ấn tượng nhất, kể về chú bé bán diêm nghèo khổ tên là Rô-be. 

Thân bài: 

– Sự việc 1: Vị khách mua giúp Rô-be một bao diêm nhưng không có tiền lẻ đành đưa cho cậu một đồng tiền vàng. Rô-be hứa sẽ trả lại tiền thừa cho ông sau khi đổi được tiền lẻ.

– Sự việc 2: Vị khách đợi mãi nhưng không thấy Rô-be đâu, nghĩ rằng mình bị lừa và tự nhủ sẽ không bao giờ tin tưởng những đứa trẻ bán hàng rong nữa.

– Sự việc 3: Sau vài giờ, khi về nhà, vị khách thấy một cậu bé giống Rô-be nhưng nhỏ hơn vài tuổi đến tìm để trả lại tiền thừa; lúc đó ông mới biết đó là em trai Rô-be, còn Rô-be bị xe cán khi đổi tiền, đang nguy kịch.

– Sự việc 4: Vị khách theo cậu bé kia về nhà Rô-be, chứng kiến hoàn cảnh đáng thương của hai anh em. Ông hứa sẽ nuôi nấng em trai Rô-be để em được thanh thản ra đi.

– Sự việc 5: Rô-be từ giã cõi đời.

Kết bài

Câu chuyện khiến người nghe không cầm được nước mắt. Cậu bé Rô-be có thể nghèo về vật chất nhưng luôn giữ lòng tự trọng. Rô-be đã ra đi nhưng tấm gương về lòng tự trọng của cậu bé vẫn còn mãi. 

Hi vọng những kiến thức và bài tập minh họa có thể giúp con làm tốt các bài văn kể chuyện. Để con bổ sung thêm nhiều kiến thức quan trọng khác, cha mẹ tham khảo và đăng ký Giải pháp ôn thi vào 6 – HM6 tại đây.

Trải nghiệm Giải pháp, con sẽ được học tập theo lộ trình gồm 2 bước: TỔNG ÔN – LUYỆN ĐỀ. Đăng ký liền tay để con rinh ngay 9,10 cha mẹ nhé!