Để giành điểm cao ở bài toán lời văn – Lớp 3: Cần lưu ý gì?

Trong môn Toán lớp 3, giải bài toán có lời văn gồm hai dạng: Giải bài toán bằng hai phép tính và bài toán liên quan rút về đơn vị. Trong bài viết dưới đây, cô Nguyễn Thị Huệ – Giáo viên môn Toán tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI sẽ hướng dẫn học sinh cách giải nhanh các dạng bài này.

Bài toán có lời văn luôn là dạng bài mà học sinh khối Tiểu học cảm thấy khó khăn. Đề bài không chỉ đưa ra nhiều số liệu, mà còn “đánh đố” học sinh như ẩn đi dạng của bài toán, gây hiểu lầm bằng câu chữ. Chính vì những khó khăn này, cô giáo Nguyễn Thị Huệ đã xây dựng bài giảng riêng cho Chuyên đề giải toán có lời văn, giúp học sinh nắm vững kiến thức cũng như kỹ năng giải các bài toán trong chuyên đề này. Sau đây, mời phụ huynh và học sinh cùng tìm hiểu chi tiết.

Những lưu ý trong giải bài toán có lời văn

Do tính chất phức tạp của bài toán, cô Huệ cho biết ta cần phải đặc biệt lưu ý bốn vấn đề sau khi giải toán có lời văn:

Bước 1: Đọc thật kỹ đề bài

Bước 2: Phân tích những yếu tố đã biết và chưa biết trong bài toán

Phân tích bằng cách đặt câu hỏi và chia  ra các khía cạnh của đề bài

• Đề bài cho gì? 
• Đề bài yêu cầu làm gì?
• Muốn trả lời cho yêu cầu bài toán, cần tìm những đại lượng – yếu tố nào?
• Muốn xác định các yếu tố còn thiếu, ta cần làm phép tính gì?

– Dấu hiệu “từ khóa” đề lựa chọn phép tính: Thông thường, khi đề bài có các từ “gấp lên” thì ta làm phép nhân, “giảm đi” – phép chia, “nhiều hơn” – phép cộng, “ít hơn” phép trừ.

Bước 3: Xác định được lời giải của bài toán

– Dựa vào phần câu hỏi đề bài, thay thế các từ để hỏi của câu, biến câu hỏi trở thành câu trả lời. Như vậy sẽ đảm bảo tính chính xác và đầy đủ nhất của câu trả lời.

– Ví dụ: Câu hỏi: Có tất cả bao nhiêu số quả táo trong giỏ?
Phân tích câu hỏi: Có tất cả/bao nhiêu (từ để hỏi- bỏ đi)/số quả táo trong giỏ/?/
Sửa thành lời giải: “Có tất cả số quả táo trong giỏ là:”

Bước 4: Trình bày sạch đẹp, khoa học, đáp án rõ ràng

Các dạng bài toán có lời văn trong chương trình Toán lớp 3

Bài toán giải bằng hai phép tính

– Khi làm bài toán giải bằng hai phép tính, học sinh hãy nhớ: Bài toán giải bằng hai phép tính cần chú ý mỗi phép tính phải có lời giải tương ứng và kết quả của phép tính thứ hai mới là đáp số của bài toán.

– Bài tập thực hành:

Bài 1: Bao thứ nhất có 45 kg gạo, bao thứ hai có nhiều hơn bao thứ nhất 8kg gạo. Hỏi:
Cả hai bao có tất cả bao nhiêu kg gạo?

Bài giải

Bao thứ hai có số ki-lô-gam gạo là:
45 + 8 = 53 (kg)

Cả hai bao có tất cả số ki-lô-gam gạo  là:

45 + 53 = 98 (kg)

Đáp số: 98 kg

Bài toán tỉ lệ

Bài toán tỉ lệ trong chương trình Toán lớp 3 gồm ba dạng cơ bản: So sánh số lớn gấp mấy lần số bé; So sánh số bé bằng một phần mấy số lớn; bài toán tỷ lệ thuận – tỉ lệ nghịch đơn giản:

Dạng 1: So sánh số lớn gấp mấy lần số bé

Ví dụ1: Trong vườn có 5 cây cam và 25 cây bưởi. Hỏi số cây bưởi gấp mấy lần số cây cam?

Bài giải

Số cây bưởi gấp số cây cam số lần là:

25 : 5 = 5 (lần)

Đáp số: 5 lần

Dạng 2: So sánh số bé bằng một phần mấy số lớn

Ví dụ 2: Bố 35 tuổi, con 5 tuổi. Hỏi tuổi con bằng một phần mấy lần tuổi bố?

Bài giải

Tuổi bố gấp tuổi con số lần là:

35 : 5 = 7 (lần)

Vậy tuổi con bằng 1/7 tuổi bố

Dạng 3: Bài toán tỉ lệ thuận, tỉ lệ nghịch đơn giản.

Ví dụ 3: Một người hoàn thành công việc mất 10 ngày. Hỏi 5 người thì hoàn thành công việc đó trong bao nhiêu ngày? (Mức làm của mỗi người là như nhau).

Tóm tắt:
1 người – 10 ngày
5 người – ? ngày
Phân tích dữ liệu: cùng một công việc, càng nhiều người làm càng giảm bớt thời gian.
=> Bài toán tỉ lệ nghịch.

Bài giải

5 người hoàn thành số công việc đó trong số ngày là:

10 : 5 = 2 (ngày)

Đáp số: 2 ngày

Toán có lời văn là dạng gắn với thực tế mà học sinh được tiếp cận ngay lớp 1. Từ lời văn của bài toán, các em phải nhận ra được yếu tố toán học và tìm ra lời giải cùng với phép tính thích hợp. Nắm được các lưu ý và bước làm mà cô giáo Cao Thị Huệ đưa ra, học sinh sẽ không bị lúng túng, rối ý khi làm về toán có lời văn.

Để con học tập và ôn luyện toàn diện hơn, mời cha mẹ cùng tham khảo Chương trình Học Tốt năm 2020-2021. Các khóa học được xây dựng sát chương trình chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đa dạng theo năng lực học của con. Phụ huynh sẽ được nhận tư vấn hoàn toàn miễn phí về khóa học TẠI ĐÂY nhé!