Trong số phát sóng thứ 16 của chương trình Học hè online cùng HOCMAI, cô Nguyễn Thị Thu Trang – Giáo viên môn Ngữ văn tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI sẽ hướng dẫn các bạn học sinh tìm hiểu về trường từ vựng – một khái niệm mới học sinh sẽ được làm quen trong chương trình Ngữ văn 8.
Xem đầy đủ bài giảng của cô Trang tại:
Mục tiêu bài học
- Nêu được định nghĩa trường từ vựng, chỉ ra được những lưu ý cơ bản về trường từ vựng.
- Phát hiện, xác lập các trường từ vựng đơn giản.
- Sử dụng trường từ vựng trong khi viết đoạn văn.
Bài giảng này chia làm 2 phần , phần lý thuyết và phần bài tập. Ở phần lý thuyết, các em sẽ được học về khái niệm, những lưu ý về trường từ vựng và hiện tượng chuyển trường từ vựng.
A. Lý thuyết
1. Khái niệm trường từ vựng
Ví dụ: Những từ ngữ in đỏ trong đoạn trích “mặt, mắt, da, gò má, đùi, đầu, tay, miệng” đều là từ chỉ bộ phận trên cơ thể con người.
Kết luận: Trường từ vựng là tập hợp các từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.
2. Một số lưu ý khi sử dụng trường từ vựng:
– Một trường từ vựng có thể bao gồm nhiều trường từ vựng nhỏ hơn.
– Một trường từ vựng có thể bao gồm các từ khác biệt nhau về từ loại.
Ví dụ:
– Một số từ có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau.
Ví dụ:
3. Hiện tượng chuyển trường từ vựng
– Có thể chuyển trường từ vựng để tăng thêm tính nghệ thuật của ngôn từ và khả năng diễn đạt.
Ví dụ: Đọc đoạn văn sau:
Các từ: “tưởng, mừng, cậu, chực, ngoan” được chuyển từ trường từ vựng “người” sang trường từ vựng “thú vật” để nhân hóa >>> Tăng sức gợi cảm và sức sáng tạo của ngôn ngữ.
>>> Đăng ký nhận bài giảng học thử môn Ngữ văn khối 7,8,9 miễn phí tại đây<<<
B. Luyện tập
1. Liệt kê các từ vựng thuộc trường từ vựng chỉ “Tính cách con người”: Hiền lành, độc ác, nham hiểm, thực dụng,…
2. Liệt kê các từ vựng thuộc trường từ vựng chỉ “Vật để chứa đựng”: Giỏ, chai, lọ, hòm, rương,…
3. Những từ sau đây thuộc trường từ vựng nào?
- Buồn, vui, sợ, phấn khởi, lo lắng >>> Tâm trạng
- Bút máy, bút bi, bút chì >>> Đồ dùng học tập
- Lạnh, nóng, ấm áp >>> Cảm giác
4. Phân tích hiện tượng chuyển trường từ vựng trong các câu thơ sau:
- Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm/ Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.
– Các từ “im, mỏi, trở về nằm” là các trường từ vựng chỉ hoạt động của con người nhưng đã được tác giả sử dụng cho đồ vật là con thuyền: Nghệ thuật nhân hóa
– “Nghe” là trường từ vựng chỉ âm thanh, được chuyển đổi thành trường từ vựng chỉ cảm giác: Nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
Tác dụng: Hiện tượng chuyển trường từ vựng được sử dụng trong câu thơ làm tăng giá trị biểu đạt, khiến con thuyền trở thành một sinh thể có hồn, cũng có những cảm xúc, cảm giác và tất cả những mong muốn như con người.
- Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng / Rướn thân trắng bao la thâu góp gió
– Nghệ thuật so sánh “cánh buồm” với “mảnh hồn làng”, từ trường từ vựng chỉ đồ vật chuyển sang trường từ vựng chỉ con người.
– “Rướn thân” – từ vựng chỉ hoạt động của con người được sử dụng cho đồ vật là cánh buồm: Nghệ thuật nhân hóa.
Tác dụng: Hiện tượng chuyển trường từ vựng được sử dụng làm tăng giá trị, sức biểu cảm cho câu thơ. Nhà thơ đã miêu tả hiện tượng cánh buồm giống như mảnh hồn làng – mang theo trong đó những ước vọng, tình cảm của người dân chài lưới gửi gắm vào trong đó. Và cánh buồm ấy “rướn thân trắng bao la thâu góp gió”, mang trong mình tất cả những niềm tin, hy vọng của người dân ra ngoài khơi xa.
Trên đây là những hướng dẫn của cô Trang về trường từ vựng và các bài tập vận dụng giúp học sinh nắm vững kiến thức bài học. Để trau dồi thêm vốn từ vựng của mình, học sinh có thể liệt kê các từ thuộc cùng một trường từ vựng và ứng dụng hiện tượng chuyển trường từ vựng thông qua việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật tu từ sẽ làm tăng thêm giá trị biểu đạt của ngôn từ.
Đồng thời, phụ huynh và học sinh tham khảo thêm Chương trình Học tốt 2021-2022 tại HOCMAI giúp con tự học tại nhà hiệu quả ngay từ hè, sẵn sàng bứt phá điểm số khi vào năm học mới. Các khóa học được thiết kế khoa học với lộ trình rõ ràng bám sát chương trình SGK hiện hành với đầy đủ các môn học Toán, Ngữ văn, Tiếng Anh, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Lịch sử, Địa lí, GDCD cho học sinh chuẩn bị lên lớp 7,8,9. Tham khảo ngay tại đây!
Quý phụ huynh và học sinh để lại thông tin tại đây để được hướng dẫn đăng ký nhận bài giảng học thử hoàn toàn miễn phí. Đừng bỏ lỡ nhé!
