Ngữ văn 8: Tổng quan kiến thức học kì I và những lưu ý học tốt đầu năm

Nắm được hệ thống kiến thức và lộ trình sẽ học sẽ giúp học sinh có kế hoạch học tập phù hợp và hiệu quả trong cả năm học mới. Giống như người du hành có bản đồ trong tay, sẽ tự tin khám phá những vùng đất mới mà không lo sợ lạc đường (thầy Nguyễn Phi Hùng). 

Để học tốt kiến thức Ngữ văn 8 học kì I hiệu quả, học sinh hãy tham khảo hướng dẫn của thầy Nguyễn Phi Hùng – Giáo viên môn Ngữ văn tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI về tổng quan kiến thức Ngữ văn 8 học kì I và những lưu ý học tốt đầu năm cho từng đơn vị kiến thức.  

Văn bản

Đây là phần đơn bị kiến thức quan trọng thường xuyên xuất hiện và chiếm số điểm rất cao trong những bài thi, bài kiểm tra. 

Những tác phẩm tự sự sẽ mở đầu cho phần văn bản Ngữ văn 8. Đây là những tác phẩm có nguồn gốc rất đa dạng và nội dung rất phong phú. Bao gồm những tác phẩm văn học Việt Nam và văn học nước ngoài.

• Văn học Việt Nam là những truyện ngắn giai đoạn 1930-1945 về cảm xúc ngày tựu trường, tình cảm gia đình: Tôi đi học (Thanh Tịnh), Trong lòng mẹ (Nguyên Hồng) hay về đề tài người nông dân Việt Nam trước Cách mạng như Tức nước vỡ bờ (Ngô Tất Tố), Lão Hạc (Nam Cao)…
• Văn học nước ngoài: Cô bé bán diêm (An-đéc-xen), Chiếc lá cuối cùng (O-hen-ri), Đánh nhau với cối xay gió (Xéc-van-tét), Hai cây phong (Ai-ma-tốp).

Thầy Hùng đánh giá: Truyện ngắn mở đầu Ngữ văn 8 là những tác phẩm hết sức quan trọng, có nội dung đa dạng phong phú, các thủ pháp nghệ thuật cũng cực kỳ ấn tượng. Những nội dung của các tác phẩm này sẽ nằm trong trọng tâm ôn luyện để học sinh chuẩn bị cho các bài kiểm tra đầu năm học cũng như kiểm tra cuối học kỳ I. Học sinh phải có phần khởi động tốt ngay từ đầu chương trình Ngữ văn 8.

Đi qua những tác phẩm tự sự, học sinh đến với các văn bản nhật dụng. Đây là nhóm các văn bản đề cập đến những vấn đề bức thiết trong cuộc sống xã hội hàng ngày. Ngữ văn 8 cũng sẽ tiếp nối mạch văn bản nhật dụng của Ngữ văn 6,7: Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000, Ôn dịch thuốc lá, Bài toán dân số… 

Cuối học kỳ I, học sinh học các tác phẩm thơ được sáng tác trong giai đoạn 1900-1930. Đây là các bài thơ của các nhà chí sĩ cách mạng yêu nước, được làm trong quãng thời gian bị giam nhốt trong tù, thể hiện hào khí mạnh mẽ, ý chí vững vàng, tình yêu nước thiết tha của những người chí sĩ cách mạng như Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác (Phan Bội Châu), Đập đá ở Côn Lôn (Phan Chu Trinh). Các bạn cũng sẽ được học một bài thơ thể hiện cá tính mạnh mẽ của nhà thơ được mệnh danh là “cây cầu nối giữa hai thế kỷ”: Muốn làm thằng Cuội (Tản Đà) với hình hài cũ nhưng cái tôi thể hiện lại rất mới. Hay những bài thơ thể hiện tình yêu nước kín đáo trong giai đoạn lịch sử cụ thể: Hai chữ nước nhà (Trần Tuấn Khải).

Nhìn tổng thể về phần văn bản Ngữ văn 8 học kỳ I, trọng tâm sẽ rơi vào các văn bản tự sự học sinh được học ở ngay phần đầu tiên của học kỳ này. Bên cạnh đó, các bạn cũng cần lưu ý về những bài thơ thể hiện tinh thần yêu nước thiết tha của những người chí sĩ sáng tác trong hoàn cảnh tù đày, đây cũng là trọng tâm kiến thức để phục vụ cho những kỳ thi quan trọng. 

Như vậy, những tác phẩm văn ở chương trình Ngữ văn 8 đã khác xa với các tác phẩm ở phần văn bản của lớp 6 và lớp 7, khác về cả số lượng (nhiều hơn) cả về dung lượng (dài hơn) cả về nội dung (cực kỳ phong phú, những tác phẩm bao gồm cả giá trị về hiện thực cả giá trị nhân đạo sâu sắc, những tác phẩm đề cập đến nhiều vấn đề thời sự bức thiết của xã hội) đồng thời thủ pháp nghệ thuật của các văn bản lớp 8 cũng vô cùng đa dạng. Do đó, đòi hỏi học sinh phải có phương pháp học tập phù hợp với từng nhóm thể loại văn bản và phải có sự chú tâm khi học mỗi văn bản này.

Tiếng Việt

Trước tiên là đơn vị kiến thức về từ, các bạn được học về các khái niệm rất mới: trường từ vựng, từ tượng thanh, tượng hình. Tiếp theo là các nhóm từ loại. Lớp 8 học sinh được học ba từ loại mới: trợ từ, thán từ và tình thái từ. Việc phân biệt ba nhóm từ loại này với nhau không phải là dễ dàng. Vì vậy khi học phải chú tâm. Bên cạnh việc nắm chắc khái niệm còn phải hiểu được bản chất và nắm được hình thức, vị trí trong câu, cách kết hợp để xác định đúng từ loại. 

Phần cuối cùng liên quan đến từ là các biện pháp tu từ. Tiếp nối kiến thức về biện pháp tu từ ở các năm học trước, phần học kỳ I lớp 8 học sinh sẽ được học hai biện pháp tu từ: nói quá và nói giảm, nói tránh. Đây không phải phần kiến thức quá khó nhưng học sinh vẫn cần tập trung để áp dụng trong giao tiếp và viết bài.

Bên cạnh kiến thức liên quan đến từ, Ngữ văn 8 học kì I còn có các kiến thức liên quan đến câu, cụ thể câu ghép và các dấu câu.

Nhìn trong mối tương quan những kiến thức về từ và câu ở trên, có thể thấy kiến thức Tiếng Việt lớp 8 học kì I trọng tâm về từ, kiến thức về câu đơn giản và số lượng ít hơn rất nhiều. 

Tập làm văn

Tiếp nối mạch Tập làm văn lớp 6 và 7, phần đầu tiên trong phần Tập làm văn Ngữ văn 8 vẫn yêu cầu học sinh viết về những dạng bài thuộc văn tự sự. Đây là dạng văn học ở học kì I Ngữ văn 6, tuy nhiên văn tự sự lớp 8 đã khác xa với lớp 6 cả về nội dung cả về yêu cầu. 

Thầy Hùng ví von văn tự sự lớp 8: “là một người quen mang theo những vị khách lạ”. Không chỉ là một mạch liệt kê các sự việc gắn với nhân vật chính mà văn tự sự lớp 8 yêu cầu học sinh kết hợp với các phương thức biểu đạt khác như miêu tả và biểu cảm để bài văn sinh động hơn. Ngay ở đề bài cũng khác các lớp dưới, tạo ra một độ mở rất lớn cho học sinh khơi gợi cảm hứng. Ví dụ: “Tôi thấy mình đã lớn khôn”, “Người ấy sống mãi trong lòng tôi”…

Giữa và cuối học kì I Ngữ văn 8 học sinh được học một kiểu bài văn mới là văn thuyết minh. Nếu như văn tự sự nhằm kể lại sự việc giúp người đọc người nghe có sự hình dung rõ về sự việc hoặc hiểu về bản chất của một con người nào đó thì văn thuyết minh mục đích chính được dùng để cung cấp thông tin về một đối tượng nào đó để người đọc người nghe hiểu chính xác và đầy đủ về bản chất của đối tượng. Ở học kì I học sinh sẽ thuyết minh về đồ vật và thể loại văn học.

Thầy Hùng đánh giá: Văn thuyết minh không phải là một kiểu bài văn khó để các bạn có thể viết được một bài văn hoàn chỉnh, nhưng nó sẽ khó để các bạn viết được một bài viết hay, một bài viết ấn tượng. Hay nói cách khác là không khó để có một bài viết đúng nhưng sẽ khó để có một bài viết hay. 

Đồng thời, thầy chỉ ra lỗi sai thường gặp khiến học sinh không đạt điểm cao và cách xử lý: Khi viết văn thuyết minh, nhiều bạn thường biến bài văn của mình thành bảng liệt kê dãy dài các đặc điểm, tính chất của đối tượng theo đúng khuôn mẫu đã cho một cách rất khô cứng, dập khuôn, không hề thấy sự sáng tạo và dấu ấn cá nhân trong bài văn thuyết minh đó. Những bài văn đó tuy đúng nhưng rất khó để tạo sự ấn tượng và đạt điểm số cao. Do đó học văn thuyết minh, để viết được bài văn đúng và hay, các bạn không chỉ công phu trong việc tìm tư liệu, thông tin về đối tượng mà cả trong cách hành văn và trình bày cũng phải có những sự sáng tạo, chỉn chu.

Trên đây là tổng quan kiến thức chương trình Ngữ văn 8 học kì I, học sinh cần nắm chắc để từ đó có định hướng phương pháp học tập hiệu quả ngay từ đầu năm học. Để có thể học tốt từng đơn vị kiến thức, các bạn có thể tham khảo những bài giảng rất chi tiết và tâm huyết môn Ngữ văn 8 của thầy Nguyễn Phi Hùng thuộc Chương trình Học tốt 2020-2021 tại HOCMAI.

Chương trình Học tốt 2020-2021 bao gồm những bài giảng online được xây dựng với kiến thức nền tảng bám sát sách giáo khoa và lộ trình học bài bản. Không chỉ đồng hành cùng học sinh học tốt môn Ngữ văn 8, Chương trình còn bao gồm các môn học khác giúp học sinh từ lớp 6-9 học tập hiệu quả. Với hai khóa Trang bị kiến thức và Ôn luyện sẽ giúp các bạn nắm chắc kiến thức và kĩ năng, đồng thời học online tại nhà với việc học trên lớp đạt hiệu quả. Khóa học còn giúp phụ huynh theo sát lộ trình học tập của con, cùng con gặt hái thành tích cao trong năm học mới 2020-2021!

>> Phụ huynh và học sinh đăng ký thông tin để nhận ngay tư vấn về khóa học cũng như tham khảo các BÀI GIẢNG MIỄN PHÍ tại: https://hocmai.link/Hoc-tot-Ngu-van-8-hoc-ki-I