[Ngữ văn 9] Dạng bài tổng hợp: Hiện thực được phản ánh qua các tác phẩm truyện hiện đại.

“Cuộc đời là nơi xuất phát cũng là nơi đi tới của văn học” (Tố Hữu). Chính vì vậy một trong những chức năng quan trọng của văn học chính là phản ánh hiện thực đời sống. Bức tranh hiện thực về đất nước và con người Việt Nam được phản ánh qua các tác phẩm truyện hiện đại trong chương trình Ngữ văn 9 như thế nào? Tham khảo ngay những hướng dẫn dưới đây của thầy Nguyễn Phi Hùng – Giáo viên môn Ngữ văn tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI để có thêm tư liệu cảm thụ các văn bản và làm tốt các dạng bài nâng cao nhé.

Các tác phẩm truyện hiện đại trong chương trình Ngữ văn 9 bao gồm: Làng của Kim Lân, Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng, Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê, Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long và Bến quê của Nguyễn Minh Châu. Mỗi tác phẩm gắn liền với một giai đoạn lịch sử quan trọng của Việt Nam: Kháng chiến chống Pháp (1946 – 1954), kháng chiến chống Mỹ (1954 – 1975) và thời kỳ đổi mới đất nước (sau 1986).

Mỗi một tác phẩm văn học chính là một lát cắt quan trọng phản ánh thời đại mà nó sinh ra. Để tìm hiểu về hiện thực được phản ánh qua các tác phẩm trên, thầy Hùng hướng dẫn các bạn học sinh chia thành 2 nội dung phản ánh chính: Thứ nhất, phản ánh về cuộc sống của đất nước Việt Nam qua những năm tháng chiến tranh rồi đến hòa bình; Thứ hai, đó là vẻ đẹp tâm hồn và những phẩm chất cao đẹp của con người Việt Nam.

Thứ nhất, bức tranh hiện thực về đất nước

Theo thầy Hùng, các tác phẩm đều phản ánh những biến cố quan trọng, to lớn trong lịch sử đất nước sau Cách mạng tháng 8 năm 1945:

1. Cuộc kháng chiến chống Pháp (1945 -1954) 

Cuộc kháng chiến chống Pháp (1945 -1954) được thể hiện sống động thông qua truyện ngắn Làng của nhà văn Kim Lân. Đó là hình ảnh một cuộc kháng chiến với sự tham gia của toàn dân, toàn diện, trường kỳ và nhất định thắng lợi.

2. Kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 – 1975)

Và không khí cuộc kháng chiến chống Mỹ (1954 -1975) của dân tộc được tái hiện lại qua hai tác phẩm “Chiếc lược ngà” của nhà văn Nguyễn Quang Sáng (sáng tác năm 1966) và Những ngôi sao xa xôi (1971). Đất nước những tháng năm chống Mỹ là hình ảnh chiến trường đầy gian nan khốc liệt, đạn nổ bom rơi, với những mất mát và hi sinh của con người…Nhưng cuộc kháng chiến ấy cũng ngời sáng lên những vẻ đẹp của con người, đó là trang sử hào hùng vô hạn của dân tộc.

3. Công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc

Một hiện thực quan trọng nữa của đất nước là công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc được khắc họa lại qua truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”. Đó là bức tranh cả xã hội miền Bắc đang nỗ lực lao động, cống hiến, xây dựng một xã hội mới. Ở đó, mỗi một cá nhân bình dị nhất, họ sống và làm việc quên mình, với tình yêu và khao khát dựng xây đất nước. Những người lao động bình dị như anh thanh niên vui với công việc mình đang làm, anh hạnh phúc khi công việc của mình có ý nghĩa, mang lại lợi ích lớn cho lao động sản xuất của nhân dân miền Bắc, và góp phần tiếp sức cho công cuộc đấu tranh thống nhất đất nước ở miền Nam.

Khi cuộc kháng chiến chống Mỹ kết thúc, Nam Bắc sum họp một nhà, cả nước cùng đi lên xây dựng Chủ nghĩa xã hội, lịch sử đất nước bước sang trang mới với công cuộc đổi mới toàn diện trên các mặt: Kinh tế, văn hóa, văn chương,…

Truyện ngắn “Bến quê” tái hiện lại cuộc sống đất nước ta những năm tháng thời kỳ đầu đổi mới, mở cửa. Trải qua cùng đất nước bao thăng trầm biến cố lịch sử, khi đất nước bước vào thời kì đổi mới, cuộc đời và vẻ đẹp tâm hồn con người dưới cái nhìn của nhà văn rộng lớn, phức tạp và phong phú hơn. Cuộc sống không còn đơn giản là địch, là ta, cuộc sống không chỉ đơn giản là thắng, là thua mà cuộc sống còn rất nhiều điều phức tạp. Trong bức tranh hiện thực đời sống đất nước những ngày đổi mới, nhà văn Nguyễn Minh Châu đã mở ra cho người đọc những chiêm nghiệm rất sâu sắc về cuộc đời. Đó là những quy luật của cuộc đời con người cứ vòng vèo, chùng chình; Và có những thứ bình dị trân quý gần ngay trước mắt nhưng chúng ta mãi không phát hiện được ra.

Thứ hai, bức tranh hiện thực về vẻ đẹp tâm hồn, phẩm chất con người Việt Nam

Để tránh bài viết bị lặp ý, thầy Hùng hướng dẫn học sinh tìm hiểu vẻ đẹp của con người Việt Nam trong từng hoàn cảnh cụ thể: Trong hoàn cảnh chiến tranh và khi đất nước bước vào thời kì hòa bình.

1. Trong hoàn cảnh chiến tranh: Con người Việt Nam đã bộc lộ nhiều phẩm chất cao đẹp đáng trân trọng, đó là tinh thần yêu nước, lòng dũng cảm, hi sinh, tinh thần lạc quan, lòng nhân ái,… Và cả những tình cảm gần gũi mà cao đẹp: Tình đồng chí, đồng đội, tình cha con, tình cảm gia đình thiêng liêng,… (Làng, Chiếc lược ngà, Những ngôi sao xa xôi)

2. Thời hòa bình: Tinh thần trách nhiệm, hăng say lao động để cống hiến cho cuộc đời (Lặng lẽ Sa Pa)

Sự gắn bó thiết tha với gia đình, với quê hương (Bến quê), vẻ đẹp của những người phụ nữ tảo tần, nhân hậu, vị tha, giàu đức hi sinh,…

Trên đây là những hướng dẫn của thầy Hùng về hướng làm bài và các ý chính quan trọng để các bạn học sinh triển khai khi tìm hiểu hiện thực được phản ánh qua các tác phẩm văn học. Đây là nội dung kiến thức quan trọng giúp học sinh hiểu rõ và sâu hơn các văn bản, vì vậy các bạn nhớ ôn tập thật kĩ nhé.

>>> Nắm trọn kiến thức Ngữ văn 9, sẵn sàng bứt phá năm học cuối cấp tại: https://hocmai.link/Full-kien-thuc-Nguvan-9-mp <<<

Đồng thời, phụ huynh và học sinh muốn ôn tập và trang bị kiến thức nền tảng thật tốt cho năm học mới, đặc biệt teen 2k7 đang chuẩn bị lên lớp 9 có thể tham khảo Chương trình Học tốt 2021–2022 của HOCMAI. Đây là chương trình trang bị toàn diện bám sát SGK với đầy đủ tất cả các môn Toán, Ngữ Văn, Tiếng Anh, Vật lí, Hóa học, Sinh học, Lịch sử, Địa lí, GDCD cho học sinh chuẩn bị lên lớp 7,8,9. 

Bên cạnh yếu tố vàng – luôn là thương hiệu của HOCMAI là đội ngũ giáo viên giàu kinh nghiệm dạy học và ôn thi nhiều năm, cùng phương pháp giảng dạy hiện đại, sáng tạo thì hệ thống các bài giảng luôn được nghiên cứu và xây dựng một cách bài bản và có tính ứng dụng cao nhất với các bạn học sinh, cùng đồng hành với các bạn trong hành trình chinh phục tri thức.

Tham khảo ngay tại đây!