Phần quang học là một phần kiến thức quan trọng trong chương trình Vật lí lớp 9, chiếm tỉ trọng lớn trong các đề kiểm tra, đề thi. Tuy nhiên, không ít teen 2k4 bị mất điểm khi làm bài thi ở dạng này mà không biết khắc phục từ đâu. Hãy cùng HOCMAI “bắt bệnh” để tìm ra nguyên nhân nhé!
Nguyên nhân thứ 1: Không biết cách vẽ hình
Có thể nói, bước vẽ hình là chìa khóa để mở ra cách giải cho một bài toán quang hình học. Khi vẽ hình, các teen sẽ xác định được vị trí, tiêu điểm của thấu kính, vị trí và độ cao của ảnh từ đó hình dung ra cách xử lí bài toán. Nhưng không ít các teen lại không biết bắt đầu vẽ hình từ đâu, đường truyền tia sáng đi như thế nào, cách kí hiệu,… Do vậy, muốn làm tốt bước này, 2k4 cần nắm rõ và bám sát vào lý thuyết, thực hiện đầy đủ các bước vẽ hình.
Ví dụ, trong dạng bài thấu kính hội tụ và vật đặt ngoài tiêu cự:
Vật sáng AB=3cm được đặt vuông góc với trục chính của TKHT có tiêu cự f=2cm. Điểm A nằm trên trục chính và AB cách thấu kính một khoảng bằng 4cm. Dựng ảnh A’B’ của AB và tính chiều cao của ảnh.
Hình vẽ được hoàn thiện sau khi thực hiện đủ 4 bước (Hình minh họa từ bài giảng của thầy Nguyễn Quyết Thắng, giáo viên Vật lí tại HOCMAI)
Với yêu cầu thứ nhất, chúng ta cần vẽ hình theo các bước sau:
Bước 1: Vẽ thấu kính:
- Dựng trục chính xy của thấu kính
- Dựng thấu kính hội tụ với kí hiệu mũi tên 2 chiều
- Lấy quang tâm O là giao điểm của trục chính và quang tâm, F và F’ sao cho OF=OF’=2cm.
Bước 2: Dựng vật AB: sao cho OA=4cm, AB=3cm
Bước 3: Dựng ảnh của vật qua thấu kính:
- Vẽ tia qua quang tâm truyền thẳng
- Vẽ tia tới song song với trục chính
- Tia ló đi qua tiêu điểm F’ => giao điểm tìm được là B’ (ảnh của điểm B qua thấu kính)
- Hạ vuông góc từ B’ xuống thấu kính được A’ (ảnh của điểm A qua thấu kính)
Bước 4: Vẽ thêm tia sáng (nếu cần thiết)
- Để tính toán dễ dàng hơn, chúng ta sẽ dựng thêm một tia sáng từ B qua F, cắt thấu kính tại I, tia ló song song với trục chính
Nguyên nhân thứ 2: Học kém toán hình
Kiến thức về các tam giác bằng nhau, đồng dạng đã được học từ chương trình lớp 7, 8 nhưng lại được sử dụng rất nhiều trong việc giải các bài tập quang hình học lớp 9. Quang tức là ánh sáng, bài tập về quang là các bài tập về ánh sáng và xử lý bằng phương pháp hình học. Khi thực hiện xong bước vẽ hình, bài toán thường được giải bằng việc dựa vào chứng minh tam giác, hình chữ nhật, hoặc sử dụng hệ thức của tam giác đồng dạng để biến đổi các biểu thức. Vì vậy, các teen cần học chắc các kiến thức hình học, nắm chắc các cách chứng minh cũng như tính chất, hệ thức trong phần tam giác. Đặc biệt, đối với những teen còn đang yếu toán hình thì cần xem kỹ lại lý thuyết và làm các bài tập để tránh mất gốc nhé.
Ví dụ, với yêu cầu còn lại của bài tập đã đưa ra trong phần nguyên nhân thứ nhất, tính chiều cao của ảnh A’B’, không những teen cần vẽ hình chính xác mà còn phải vận dụng kiến thức về hai tam giác vuông bằng nhau như sau:
Cách giải tìm ra chiều cao ảnh A’B’ của AB (Hình minh họa từ bài giảng của thầy Nguyễn Quyết Thắng, giáo viên Vật lí tại HOCMAI)
- Nhìn vào hình vẽ của bài toán, ta có thể thấy chiều cao ảnh A’B’ bằng OI (được chứng minh dựa vào việc chứng minh được tứ giác OA’B’I là hình chữ nhật)
- Mà độ dài đoạn OI có thể tính được thông qua việc xét 2 tam giác vuông: ABF và OIF, khi đó AB và OI là 2 cạnh tương ứng có độ dài bằng nhau và độ dài AB đã được đề bài cho trước bằng 3cm.
- Từ đó suy ra chiều cao ảnh A’B’ của AB bằng 3cm.
Nguyên nhân thứ 3: Đọc đề không cẩn thận
Rất nhiều teen có thói quen đọc lướt đề thật nhanh và cắm cúi vào tính toán. Tuy nhiên, như vậy rất dễ nhầm lẫn giữa hai loại thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì, chúng đều là thấu kính mỏng nhưng tính chất lại hoàn toàn khác nhau, dẫn đến vẽ sai hình. Hoặc xác định sai yêu cầu của bài, bài tập yêu cầu tính khoảng cách thì lại đi tìm chiều cao. Vì thế, để tránh vừa mất thời gian vừa làm mất điểm cả bài toán, các teen khi đọc đề nên gạch rõ những phần quan trọng và tập thói quen phân tích đề bài:
- Bài toán cho biết gì?
- Cần tìm gì? Yêu cầu gì?
- Vẽ hình như thế nào? Ghi tóm tắt.
Hai loại thấu kính hội tụ(bên trên) và phân kì (bên dưới) được học trong phần quang học môn Vật lí 9
Với 3 nguyên nhân trên, teen 2k4 cần rút kinh nghiệm và khắc phục kịp thời để không bị mất điểm trong bài thi Vật lí khi giải các dạng bài tập quang hình. Để nắm chắc hơn kiến thức Vật lí lớp 9, teen 2k4 hãy tham khảo ngay Chương trình Học tốt 2018-2019:
Chương trình Học tốt 2018-2019 có đầy đủ các môn học quan trọng, trong đó bao gồm cả môn Vật lí 9. Khóa học này sẽ cung cấp trọn vẹn cho teen kiến thức từ cơ bản đến mở rộng, giúp các teen thành thạo tất cả các dạng bài tập trong chương trình Vật lí 9. Không những được học với các thầy cô giỏi, tâm huyết, có nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy, teen sẽ được giải đáp kịp thời, nhanh chóng tất cả các câu hỏi, thắc mắc trong quá trình học. Cùng với đó là các bí quyết học tập, giúp teen tự tin với kiến thức trên lớp và giành được điểm tối đa khi trình bày bài kiểm tra, bài thi nhé!
>>> Đăng ký học thử MIỄN PHÍ tại: http://bit.ly/bi_kip_but_pha_diem_thi_vat_li_9
Gọi ngay Hotline 0936 5858 12 để được tư vấn chi tiết về chương trình học.
