Trong văn bản tự sự, yếu tố miêu tả là yếu tố không thể thiếu giúp bài văn thêm phần sinh động và hấp dẫn với người đọc. Nhằm giúp các bạn học sinh biết các vận dụng vào quá trình làm văn, trong bài viết này, cùng HOCMAI soạn bài Miêu tả trong văn bản tự sự ngay sau đây nhé!
Tham khảo ngay:
Soạn bài tổng kết từ vựng – Phần 1
Soạn bài tổng kết từ vựng – Phần 2
Soạn bài viết bài tập làm văn số 1
I. Tìm hiểu thế nào là miêu tả trong văn bản tự sự
Câu hỏi 2 (SGK Ngữ Văn 9 tập 1, trang 91)
a, Trận đánh được đề cập trong đoạn trích là gì? Vua Quang Trung xuất hiện như thế nào trong trận đánh đó?
b, Nhận biết các chi tiết miêu tả trong đoạn trích. Chi tiết miêu tả thể hiện đặc điểm của đối tượng nào?
c, Nhận xét cách thuật lại nội dung đoạn trích theo các sự việc đã cho
Hướng dẫn giải
a, Đoạn trích kể về trận đánh tại đồn Ngọc Hồi của quân Tây Sơn do vua Quang Trung trực tiếp cưỡi voi chỉ huy.
b, Các chi tiết miêu tả có trong đoạn trích:
– Quang Trung lệnh cho ghép sáu chục tấm ván, cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín
– Hạng lính khỏe mạnh, cứ mười người khiêng một bức, lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đều cầm binh khí theo sau, dàn thành trận chữ “nhất”
– Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra khói tỏa mù trời, cách gang tấc không thấy gì
– Đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh
– Quân Thanh không chống nổi bèn bỏ chạy tán loạn, giày xéo lên nhau mà chết
– chém giết lung tung, thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối
⇒ Các chi tiết miêu tả của hai đối tượng là quân Nam dưới sự lãnh đạo của vua Quang Trung và quân Thanh với sự thất bại thảm hại trong cuộc chiến đấu khốc liệt
c,
Nếu chỉ thuật lại câu chuyện theo diễn biến sự việc như trên thì sẽ mất đi tính sinh động, không làm nổi bật được đối tượng chính của câu chuyện. Khi thiếu đi yếu tố miêu tả, các sự việc sẽ trở nên mờ nhạt, mang tính liệt kê nhiều hơn. Điều này có thể giúp ích trong việc ghi nhớ cốt truyện cũng như những diễn biến cốt lõi. Tuy nhiên, nó sẽ không thể thể hiện được trọn vẹn toàn bộ nội dung của sự việc đã diễn ra.
⇒ Như vậy, muốn tái hiện sự việc một cách cụ thể, sinh động, hấp dẫn, ta cần sử dụng kết hợp yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự
II. Luyện tập
Câu hỏi 1 (SGK Ngữ Văn 9 tập 1, trang 92)
Xác định những yếu tố miêu tả người và cảnh trong đoạn trích Chị em Thúy Kiều và Cảnh ngày xuân. Đồng thời phân tích giá trị nghệ thuật của những yếu tố đó
Hướng dẫn giải
Các yếu tố miêu tả được Nguyễn Du sử dụng trong đoạn trích Chị em Thúy Kiều
– Chi tiết miêu tả Thúy Vân:
“Vân xem trang trọng khác vời
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang
Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da”
– Chi tiết miêu tả Thúy Kiều:
“Kiều càng sắc sảo mặn mà”
“Làn thu thủy nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh”
“Êm đềm trướng rủ màn che
Tường đông ong bướm đi về mặc ai”
⇒ Đây là các chi tiết miêu tả ngoại hình của chị em Thúy Vân, Thúy Kiều. Qua đó ta thấy được vẻ đẹp nhan sắc của Thúy Vân là sự tròn đầy, đoan trang, phúc hậu, dự đoán một tương lai êm đềm, bình yên. Trong khi đó, vẻ đẹp nhan sắc của Kiều lại toát lên sự hoàn mỹ, sắc sảo, dự đoán một tương lai đầy trắc trở, số phận lênh đênh không bến bờ.
Các yếu tố miêu tả được Nguyễn Du sử dụng trong đoạn trích Cảnh ngày xuân
– Các chi tiết tả cảnh:
“Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa”
“Nao nao dòng nước uốn quanh
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang”
– Các chi tiết miêu tả người:
“Gần xa nô nức yến anh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước áo quần như nêm
Ngổn ngang gò đống kéo lên
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay
Tà tà bóng ngả về tây”
⇒ Sử dụng phép miêu tả cho hai đối tượng cảnh và người cùng lúc, tác giả đã vẽ lên khung cảnh nhộn nhịp, đông vui, náo nức trong tiết Thanh minh, giữa khung cảnh hữu tình nên thơ của những ngày xuân.
Câu hỏi 2 (SGK Ngữ Văn 9 tập 1, trang 92)
Từ đoạn trích Cảnh ngày xuân, viết một đoạn văn ngắn kể về chuyến đi chơi trong buổi chiều Thanh minh của chị em Thúy Kiều. Yêu cầu học sinh sử dụng các yếu tố miêu tả trong đoạn văn
Hướng dẫn giải
Thời gian thấm thoắt thoi đưa, Thanh minh đã đến trong tiết trời xuân vào tháng ba. Những cánh đồng cỏ khô ngày nào nay đã xanh mơn mởn dưới mưa xuân, hương hoa cỏ ngập tràn khắp không gian. Sắc xanh của cỏ kết hợp với sắc trắng tinh khôi của hoa đã tạo nên một bức tranh mùa xuân sinh động. Ngày Thanh minh cũng là ngày diễn ra hội Đạp thanh, chị em Thúy Kiều cùng đoàn người nô nức rủ nhau đi trẩy hội. Đây là lễ hội mà họ đã nhắc nhau sắm sửa áo quần từ sớm, chuẩn bị cả thời gian và xe ngựa để tiện đi chơi xuân. Khung cảnh ngày hội dập dìu người qua lại, kẻ đi xe, người đi ngựa, kẻ võng lọng nghênh ngang. Khắp mơi nô nức tiếng cười nói, chen chân đông nghịt. Khi mặt trời đã xế đằng tây thì cũng là lúc chị em Thúy Kiều cùng nhau ra về. Họ đi dọc theo dòng suối nhỏ chạy uốn lượn quanh co với một chiếc cầu nhỏ bắc ngang ở phía cuối dòng. Quang cảnh chiều tà sau lễ hội gợi lên sự thanh tĩnh, yên bình và một chút buồn rầu, ảm đạm.
Câu hỏi 3 (SGK Ngữ Văn 9 tập 1, trang 92)
Bằng lời văn của mình, hãy giới thiệu vẻ đẹp chị em Thúy Kiều dựa theo trích đoạn đã được học
Hướng dẫn giải
Xưa có nhà họ Vương viên ngoại sinh được hai cô con gái đầu lòng xinh đẹp. Hai chị em Thúy Kiều và Thúy Vân nổi tiếng là hai trang giai nhân tuyệt thế, có cốt cách thanh cao như hoa mai và tinh thần trắng trong như tuyết. Thúy Vân thì sở hữu vẻ đẹp trang hiền hòa, khuôn mặt nàng bầu bĩnh như vầng trăng tròn, đôi lông mày nở nang cùng nụ cười tựa như một đoá hoa quỳnh nở sáng màn đêm. Nàng có một mái tóc óng ả hơn mây, làn da trắng mịn màng hơn tuyết. Mỗi lời Vân nói đều trong như ngọc, êm ái như ru. Còn với Kiều, vẻ đẹp của nàng thể hiện sự sắc sảo và mặn mà hơn so với Vân. Kiều có một đôi mắt tinh anh, kiêu sa tựa như làn nước mùa thu, cùng với đó là đôi lông mày thanh tú như nét núi mùa xuân. Kiều không những đẹp về ngoại hình mà còn là một thiếu nữ cực kỳ tài năng. Từ cầm, kỳ, thi, họa, món nghề nào Kiều cũng thành thạo. Cung đàn “Bạc mệnh” do Kiều sáng tác cũng chính là tiếng lòng của một trái tim đa cảm có trong nàng.
Trên đây là toàn bộ nội dung soạn bài Miêu tả trong văn bản tự sự mà các bạn học sinh cần nắm rõ. Ngoài ra, các bạn có thể tham khảo phần kiến thức trọng tâm trong chương trình Ngữ Văn 9 tại website hoctot.hocmai.vn. Hy vọng rằng, bài viết đã mang lại cho các bạn thông tin bổ ích về phương pháp tập làm văn này!
