Soạn bài Tính nhất của chủ thể văn bản một cách chi tiết giúp các em học sinh tham khảo phục vụ cho việc chuẩn bị và soạn Ngữ văn 8. Hãy cùng HOCMAI tìm hiểu trong bài viết sau.
Tìm hiểu thêm:
Soạn bài cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ
I. Kiến thức cần đạt sau bài học Tính thống nhất của chủ thể văn bản
a. Hiểu được khái niệm chủ đề
b. Nắm được văn bản có tính thống nhất về chủ đề khi?
c. Để viết hoặc hiểu một văn bản, chúng ta cần xác định chủ đề ở đâu?
Hướng dẫn trả lời
a. Chủ đề được hiểu là: đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt.
b. Văn bản có tính thống nhất về chủ đề khi văn bản chỉ biểu đạt chủ đề đã được xác định, không xa rời chủ đề đã xác định hay lạc sang một chủ đề khác.
c. Để viết hoặc hiểu một văn bản, chúng ta cần xác định được chủ đề thể hiện ở đề mục, nhan đề, trong quan hệ giữa các phần của văn bản và các từ ngữ then chốt thường xuyên lặp lại.
II. Soạn bài Tính thống nhất của chủ thể văn bản: Hướng dẫn phần đọc hiểu
Câu 1 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1 trang 12
Đề bài: Hãy cho biết tác giả đã hồi tưởng lại những kỉ niệm thơ ấu nào.
Hướng dẫn giải:
- Tác giả nhớ lại những kỉ niệm sâu đậm,khó quên về thời thơ ấu của mình: cảnh vật, quang cảnh trên đường đến trường: ở trường, gọi tên, khi xếp hàng vào lớp, lúc ngồi trong lớp học….
- Đó là sự hồi tưởng gợi lên nhiều ký ức còn vẹn nguyên trong lòng tác giả về buổi tựu trường đầu tiên như: náo nức, sự hồi hộp, sợ sệt, cảm giác lạ lẫm,…
Lời giải chi tiết
Tác giả nhớ lại những kỉ niệm sâu đậm, khó quên về thời thơ ấu của mình: cảnh vật, quang cảnh trên đường đến trường, ở trường, khi nghe gọi tên, xếp hàng vào lớp, khi ngồi trong lớp học, về trường Mĩ Lí, thầy cô, bạn mới… Đó phải chăng là những kỉ niệm nao nức khôn nguôi, chưa hề nhạt phai trong tâm hồn nhân vật ‘’tôi’’.
- Sự hồi tưởng đầy độc đáo về những kí ức như vẫn vẹn nguyên gợi lên bao tình cảm về buổi tựu trường,những cảm xúc náo nức, hồi hộp, sợ sệt, la lẫm,…,từ ‘’tôi’’ được lặp lại nhiều lần càng nhấn mạnh thêm những hồi ức đẹp đẽ về buổi tựu trường đầu tiên dưới nền trời thu trong vắt.
Câu 2 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1 trang 12
Đề bài: Các nội dung đã trả lời ở trên chính là chủ đề của văn bản . Từ đó, hãy nêu chủ đề của văn bản ‘’Tôi đi học’’
Hướng dẫn giải
Chủ đề của văn bản “Tôi đi học” là: Những kỉ niệm, cảm xúc vẹn nguyên,khó phai trong buổi tựu trường đầu tiên.
Lời giải chi tiết
- Chủ đề văn bản Tôi đi học : tác giả nhớ lại những kỉ niệm, cảm xúc sâu đậm,khó tả in sâu trong tâm trí trong buổi tựu trường đầu tiên: cảm giác bỡ ngỡ, lạ lẫm xen chút sợ sệt khi phải thích ứng với mọi thứ mới lạ.
- Cảnh vật trên đường tới trường đều có sự đổi thay dù đây là con đường rất đỗi quen thuộc thường ngày.
- Nhân vật thấy những sự vật mới lạ, cảm nhận được về sự cao ráo,sạch sẽ của ngôi trường… Tất cả điều ấy khiến ‘’lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ’’. Khi xếp hàng vào lớp thì tỏ ra lúng túng,chỉ dám đi từng bước nhẹ, muốn bay nhưng rồi lại ngập ngừng lo sợ,thấy nặng nề một cách khó tả, rồi nức nở khóc theo..vv…
- Khi bắt đầu học, nhân vật cảm thấy xa mẹ vô cùng, một cảm giác mà trước kia cho dù có đi chơi cả ngày cũng không thể có được.
=> Các chi tiết, hình ảnh nghệ thuật trong văn bản đều tập trung để tô đậm, khắc họa, làm rõ nét cho chi tiết, hình ảnh này.
Câu 3 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1 trang 12
Đề bài: Từ các nhận thức đã nêu ở trên, em hãy nêu rõ chủ đề của văn bản này. Đối tượng là chủ đề của văn bản và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt.
Lời giải chi tiết
Sự thể hiện nhằm tập trung chủ đề đã được xác định trong một văn bản, không được phép xa rời hay lạc hướng sang một chủ đề khác. Tất nhiên, để tính thống nhất đó được đảm bảo thì từ nhan đề, các mục trong văn bản và một số câu văn trong văn bản đều thể hiện ý nghĩa của chủ đề.
III. Soạn bài Tính thống nhất của chủ thể văn bản: Phần luyện tập
Câu 1 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1 trang 13
Đề bài: Hãy phân tích tính thống nhất về chủ đề của văn bản Rừng cọ quê tôi theo các yêu cầu dưới đây:
RỪNG CỌ QUÊ TÔI
Chẳng có nơi nào như sông Thao quê tôi, rừng cọ chập chùng.
Thân cọ vút thẳng trời hai ba chục mét cao, gió bão không thể quật ngã. Búp cọ vuốt dài như thanh kiếm sắc vung lên. Cây non vừa trồi, lá đã xòa sát mặt đất. Lá cọ tròn xòe ra nhiều phiến nhọn dài, trông xa như một rừng tay vẫy, trưa hè lấp lóa nắng như rừng mặt trời mới mọc. Mùa xuân, chim chóc kéo về từng đàn. Chỉ nghe tiếng hót líu lo mà không thấy bóng chim đâu.
Căn nhà tôi núp dưới rừng cọ. Ngôi trường tôi học cũng khuất trong rừng cọ. Ngày ngày đến lớp, tôi đi trog rừng cọ. Không đếm được có bao nhiêu tàu lá cọ xòe ô lợp kín trên đầu. Ngày nắng, bóng râm mát rượi. Ngày mưa, cũng chẳng ướt đầu.
Cuộc sống quê tôi gắn bó với cây cọ. Cha làm cho tôi chiếc chổi cọ để quét nhà, quét sân. Mẹ đựng hạt giống đầy móm lá cọ, treo lên gác bếp để gieo cấy mùa sau. Chị tôi đan nón lá cọ, lại biết đan cả mành cọ và làn cọ xuất khẩu. Chiều chiều chăn trâu, chúng tôi rủ nhau đi nhặt những trái cọ rơi đầy quanh gốc về om, ăn vừa béo vừa bùi.
Quê tôi có câu hát:
Dù ai đi ngược về xuôi
Cơm nắm lá cọ là người sông Thao.
Người sông Thao đi đâu rồi cũng nhớ về rừng cọ quê mình.
(Tác giả Nguyễn Thái Vân)
a. Cho biết đoạn trích trên viết về đối tượng nào và vấn đề được viết là gì? Các đoạn văn đã trình bày đối tượng cũng như các vấn đề theo trình tự như thế nào? Theo các em học sinh, có thể thay đổi được trình tự sắp xếp không? Và tại sao?
b. Chủ đề của văn bản trên là gì?
c. Chủ đề ấy được thể hiện như thế nào trong xuyên suốt đoạn văn bản, bắt đầu từ việc miêu tả rừng cọ đến cuộc sống của người dân. Hãy chứng minh điều ấy
d. Tìm các từ ngữ và các câu tiêu biểu trong thể hiện chủ đề của văn bản.
Hướng dẫn giải:
a. “Rừng cọ quê tôi” gợi cho ta thấy nỗi nhớ về cánh rừng cọ nơi quê tác giả,về sự gắn bó giữa cuộc sống người dân Thao với rừng cọ:
- Các trình tự trình bày đối tượng và vấn đề: từ khái quát đến tả hình dáng chi tiết, rồi sau đó là kỉ niệm gắn bó, cuộc sống quê gắn với cây cọ,cuối cùng là nỗi nhớ đong đầy.
- Rất khó để thay đổi trình tự sắp xếp vì trình tự sắp xếp trên đã hợp lí, có tính thống nhất và chặt chẽ.
b. Rừng cọ quê tôi, sự gắn bó với người dân sông Thao tự bao đời là chủ đề của văn bản ‘’Rừng cọ quê tôi’’
c. Chủ đề ấy được thể hiện trong cấu trúc văn bản, từ những chi tiết nhỏ nhất cho đến khi miêu tả rừng cọ và rộng hơn nữa là tới với cuộc sống của người dân cạnh dòng sông Thao hiền hòa.
d. Các cụm từ miêu tả, thể hiện chủ thể văn bản là:
+rừng cọ
+cây cọ
+thân cọ
+lá cọ
+mành cọ
+búp cọ
+chổi cọ
+nón lá cọ
+trái cọ
+làn cọ….
Câu 2 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1 trang 13
Đề bài: Có một bạn học sinh dự định viết những ý sau đây trong bài văn chứng minh luận điểm đã cho. Em hãy trao đổi theo cặp hoặc nhóm xem ý nào sẽ làm bài viết bị lạc đề.
Các chủ đề bao gồm:
Ý a) Văn chương làm cho những hiểu biết của ta về quê hương đất nước thêm phong phú, sâu sắc.
Ý b) Văn chương lấy ngôn từ làm phương tiện biểu hiện.
Ý c) Văn chương làm ta thêm tự hào về vẻ đẹp của quê hương đất nước, về truyền thống tốt đẹp của ông cha ta.
Ý d) Văn chương giúp ta yêu cuộc sống, yêu cái đẹp.
Ý e) Văn chương nung nấu trong ta lòng căm thù bọn giặc cướp nước, bọn bán nước và hun đúc ý chí quyết tâm hi sinh để bảo vệ nền độc lập, tự do của Tổ quốc.
Hướng dẫn giải
Những ý làm bài viết bị lạc đề bao gồm: ý b và ý c
Ý b) Văn chương lấy ngôn từ làm phương tiện biểu hiện
Ý c) Văn chương làm ta thêm tự hào về vẻ đẹp của quê hương đất nước, truyền thống tốt đẹp của ông cha ta.
Câu 3 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1 trang 13
Đề bài: Có một học sinh đã triển khai những ý sau (SGK) nhằm phân tích dòng cảm xúc thiết tha, trong trẻo của nhân vật ‘’tôi’’ trong tác phẩm “Tôi đi học”. Các em hãy thảo luận theo cặp để bổ sung, điều chỉnh lại các từ ngữ, các ý sao cho thật sát với đề bài yêu cầu.
Các ý của bản học sinh như sau:
Ý số 1: Cứ mùa thu về, mỗi lần thấy các em nhỏ núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường, lòng lại náo nức, rộn rã, xốn xang.
Ý số 2: Con đường đến trường trở nên lạ.
Ý số 3: Mẹ nắm tay dẫn đến trường.
Ý số 4: Muốn thử cố gắng tự mang sách vở như một cậu học trò thực sự.
Ý số 5: Sân trường rộng, ngôi trường cao hơn.
Ý số 6: Sợ hãi, chơ vơ trong hàng người bước vào lớp.
Ý số 7: Ông đốc và thầy giáo trẻ trìu mến đón tiếp học trò.
Hãy thảo luận cùng bạn để bổ sung, lựa chọn, điều chỉnh lại các từ, các ý cho thật sát với yêu cầu của đề bài.
Hướng dẫn giải:
Các bạn có thể điều chỉnh lại các ý như sau:
a. Cứ mỗi mùa thu về, mỗi lần nhìn thấy các em nhỏ núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường, cảm giác trong nhân vật ‘’tôi’’ thật thật lạ, một cảm giác rất khó tả cứ trào dâng tường như chỉ trực nhảy vọt ra ngoài, lòng tôi lại náo nức, rộn rã, xốn xang.
b. Ngày hôm nay mọi thứ thật khác, con đường thân thuộc hàng ngày tới trường cũng không ngoại lệ, hôm nay nó lạ lắm bởi chính trong lòng nhân vật ‘’tôi’’ đang có sự thay đổi lớn.
c. Mẹ “tôi” âu yếm dắt tay tôi sải bước trên con đường làng dài và hẹp.
- Muốn thử sức mình bằng cách tự mang sách vở như một cậu học trò thực sự.
- Ông đốc và thầy giáo trẻ trìu mến tiếp đó học trò
- Thấy sân trường rộng, dường như ngôi trường cao hơn và dày đặc người.
- Nhân vật ‘’tôi’’ cảm thấy sợ hãi, chơ vơ trong hàng người khi bước vào lớp.
Trên đây là bài Soạn bài Tính thống nhất của chủ thể văn bản chi tiết dành cho các em học sinh. Hy vọng rằng với bài viết này, các em học sinh có thêm tài liệu để tham khảo phục vụ cho quá trình học và luyện tập môn Ngữ văn trong chương trình lớp 8 của mình.
