HOCMAI xin gửi tới các em học sinh bài viết về chuyên đề lực điện từ và các cách để xác định lực điện từ Vật lý 9 đầy đủ và chi tiết nhất. Hy vọng rằng qua bài viết, các em sẽ hiểu rõ hơn về phần kiến thức của chuyên đề này.
Bài viết tham khảo thêm:
- Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua
- Sự nhiễm từ của sắt, thép – Nam châm điện
- Ứng dụng của nam châm
I – Kiến thức trọng tâm Lực điện từ
1. Tác dụng của từ trường lên dây dẫn có dòng điện
Từ trường tác dụng lực lên một đoạn dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt ở trong từ trường. Lực đó gọi là lực điện từ.
Đóng công tắc, thấy đoạn dây dẫn AB bằng đồng chuyển động ở trên hai thanh ray nằm ngang bằng đồng.
– Dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt ở trong từ trường và không song song cùng với đường sức từ thì nó chịu tác dụng của lực điện từ.
2. Chiều của lực điện từ – Quy tắc bàn tay trái
a) Chiều của lực điện từ
Chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn phụ thuộc vào chiều của dòng điện chạy ở trong dây dẫn và chiều của đường sức từ.
b) Quy tắc bàn tay trái
Quy tắc bàn tay trái: Đặt bàn tay trái sao cho những đường sức từ hướng vào trong lòng bàn tay, chiều từ cổ tay tới ngón tay giữa hướng theo chiều của dòng điện thì ngón tay cái choãi ra 90° chỉ chiều của lực điện từ.
Quy tắc bàn tay trái dùng để xác định được những lực điện từ tác dụng lên dây dẫn.
II – Giải bài tập Lực điện từ SGK Vật lí 9
Câu C1 | Trang 73 SGK Vật Lý 9
Hiện tượng nêu ở trong thí nghiệm ở hình 27.1 chứng tỏ điều gì?
Gợi ý đáp án
Ta thấy rằng đoạn dây dẫn AB chuyển động, điều này chứng tỏ đoạn dây dẫn AB bị chịu tác dụng bởi một lực nào đó.
Câu C2 | Trang 74 SGK Vật Lý 9
Áp dụng quy tắc bàn tay trái, hãy xác định chiều của dòng điện chạy qua đoạn dây dẫn AB trong hình 27.3.
Gợi ý đáp án
Dòng điện chạy qua đoạn dây dẫn AB có chiều từ B đến A.
Câu C3 | Trang 74 SGK Vật Lý 9
Xác định chiều đường sức từ của thanh nam châm ở trên hình 27.4.
Gợi ý đáp án
Đường sức từ của thanh nam châm có chiều đi từ dưới lên phía trên.
Câu C4 | Trang 74 SGK Vật Lý 9
Biểu diễn lực điện từ tác dụng lên các đoạn dây dẫn AB và CD của khung dây dẫn có dòng điện chạy qua ở trong hình 27.5a, 27.5b và 27.5c. Các cặp lực điện từ tác dụng lên đoạn AB và đoạn CD ở trong môi trường có tác dụng gì đối với khung dây?
Gợi ý đáp án
Dùng quy tắc bàn tay trái xác định được những lực điện từ tác dụng lên dây dẫn như sau:
- Hình a: Lực điện từ tác dụng vào khung dây làm cho khung dây quay theo chiều của kim đồng hồ.
- Hình b: Lực điện từ tác dụng vào khung dây làm cho khung dây đứng yên.
- Hình c: Lực điện từ tác dụng vào khung dây làm cho khung dây quay ngược theo chiều kim đồng hồ.
III. Bài tập Trắc nghiệm Lực điện từ
Câu 1: Một dây dẫn có dòng điện chạy qua được đặt trong từ trường, không song song cùng với đường sức từ thì:
A) Chịu tác dụng của lực điện
B) Chịu tác dụng của lực từ
C) Chịu tác dụng của lực đàn hồi
D) Chịu tác dụng của lực điện từ
Trả lời
Một dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt ở trong từ trường, không song song cùng với đường sức từ thì nó chịu tác dụng của lực điện từ
→ Đáp án D
Câu 2: Đoạn dây dẫn có một dòng điện chạy qua. Từ các hình vẽ hãy cho biết lực từ vẽ ở hình nào là đúng?
A) Hình b.
B) Hình a.
C) Cả 3 hình a, b, c.
D) Hình c.
Trả lời
→ Đáp án D
Câu 3: Để xác định được chiều của lực điện từ tác dụng lên một đoạn dây dẫn thẳng có dòng điện đi qua đặt ở một điểm ở trong từ trường thì cần phải biết các yếu tố nào?
A) Chiều của dòng điện ở trong dây dẫn và chiều của dây dẫn.
B) Cường độ đường sức từ và chiều của lực điện từ tại điểm đó.
C) Chiều của đường sức từ và chiều của dòng điện tại điểm đó.
D) Chiều và cường độ của lực từ, chiều và cường độ của dòng điện tại điểm đó.
Trả lời
Để xác định được chiều của lực điện từ tác dụng vào một đoạn dây dẫn thẳng có dòng điện đi qua đặt ở một điểm ở trong từ trường thì cần phải biết chiều của đường sức từ và chiều của dòng điện tại điểm đó.
→ Đáp án C
Câu 4: Theo quy tắc bàn tay trái, chiều từ cổ tay tới ngón tay giữa hướng theo:
A) Chiều của lực điện từ
B) Chiều của đường sức từ
C) Chiều của dòng điện
D) Chiều của đường đi tới các cực của nam châm
Trả lời
Chiều từ cổ tay tới ngón tay ở giữa hướng theo chiều của dòng điện
→ Đáp án C
Câu 5: Chiều của lực điện từ tác dụng vào dây dẫn phụ thuộc vào:
A) Chiều chuyển động của dây dẫn.
B) Chiều của dòng điện qua dây dẫn.
C) Chiều đường sức từ qua dây dẫn.
D) Chiều của đường sức từ trong dây dẫn và chiều của dòng điện.
Trả lời
Chiều của lực điện từ tác dụng vào dây dẫn phụ thuộc vào của đường sức từ trong dây dẫn và chiều của dòng điện.
→ Đáp án D
Câu 6: Xác định câu nói chính xác về tác dụng của từ trường lên một đoạn dây dẫn có dòng điện.
A) Một đoạn dây dẫn có dòng điện chạy qua, đặt ở trong từ trường và song song cùng với đường sức từ thì sẽ có lực từ tác dụng lên nó.
B) Một đoạn dây dẫn có dòng điện chạy qua, đặt ở trong từ trường và cắt các đường sức từ thì sẽ có lực từ tác dụng lên nó.
C) Một đoạn dây dẫn có dòng điện chạy qua, không đặt ở trong từ trường và cắt các đường sức từ thì sẽ có lực từ tác dụng lên nó.
D) Một đoạn dây dẫn không có dòng điện chạy qua, đặt ở trong từ trường và cắt các đường sức từ thì sẽ có lực từ tác dụng lên nó.
Trả lời
Một đoạn dây dẫn có dòng điện chạy qua, đặt ở trong từ trường và cắt các đường sức từ thì sẽ có lực từ tác dụng lên nó.
→ Đáp án B
Câu 7: Khi dây dẫn thẳng có dòng điện đi qua được đặt song song cùng với các đường sức từ thì lực điện từ sẽ có hướng như thế nào?
A) Cùng hướng cùng với dòng điện.
B) Cùng hướng cùng với đường sức từ.
C) Vuông góc cùng với cả dây dẫn và đường sức từ.
D) Không có lực điện từ.
Trả lời
Khi dây dẫn thẳng có dòng điện đi qua được đặt song song cùng với các đường sức từ thì không có lực điện từ
→ Đáp án D
Câu 8: Một khung dây dẫn hình chữ nhật có dòng điện chạy qua được đặt trong từ trường ở giữa hai nhánh của một nam châm hình chữ U. Khung dây sẽ quay tới vị trí nào thì dừng lại?
A) Mặt khung dây song song cùng với các đường sức từ.
B) Mặt khung dây vuông góc cùng với các đường sức từ.
C) Mặt khung dây tạo thành một góc 60° với các đường sức từ.
D) Mặt khung dây tạo thành một góc 45° với các đường sức từ.
Trả lời
Mặt khung dây vuông góc cùng với các đường sức từ thì khung dây dừng lại
→ Đáp án B
Câu 9: Hình ở dưới đây mô tả khung dây có dòng điện chạy qua được đặt ở trong từ trường, trong đó khung quay đang có vị trí mà mặt phẳng khung vuông góc cùng với đường sức từ. Về vị trí này của khung dây, ý kiến nào dưới đây là chính xác?
A) Khung không chịu tác dụng bởi lực điện từ.
B) Khung chịu tác dụng bởi lực điện từ nhưng nó không quay.
C) Khung tiếp tục quay do chịu tác dụng của lực điện từ lên khung.
D) Khung quay tiếp thêm một chút nữa nhưng không phải do chịu tác dụng bởi lực điện từ mà do quán tính.
Trả lời
Khung chịu tác dụng bởi lực điện từ nhưng nó không quay.
→ Đáp án B
Câu 10: Chiều dòng điện chạy qua một đoạn dây dẫn AB ở trong hình sau có chiều:
A) Từ B sang A
B) Từ A sang B.
C) Không đủ dữ kiện để xác định được chiều dòng điện qua dây dẫn AB.
D) Không xác định được chiều của dòng điện qua dây dẫn AB.
Trả lời
Chiều dòng điện chạy qua đoạn dây dẫn AB ở trong hình có chiều từ B sang A
→ Đáp án A
Câu 11: Điều nào dưới đây đúng khi nói về tác dụng của từ trường vào dây dẫn có dòng điện?
A) Khi cho dòng điện qua đoạn dây dẫn đặt ở trong từ trường và cắt các đường cảm ứng từ thì có lực từ tác dụng vào đoạn dây dẫn đó.
B) Khi cho dòng điện qua đoạn dây dẫn đặt ở trong từ trường và song song cùng với các đường cảm ứng từ thì sẽ có lực từ tác dụng lên đoạn dây dẫn đó.
C) Khi cho dòng điện qua đoạn dây dẫn đặt ở trong từ trường, ở mọi vị trí của dây dẫn thì sẽ luôn có lực từ tác dụng lên đoạn dây dẫn.
D) Những phát biểu A, B, C đều đúng.
Trả lời
→ Đáp án A
Câu 12: Nội dung của quy tắc nắm bàn tay trái là:
A) Đặt bàn tay trái song song cùng với các đường cảm ứng từ, nếu chiều từ cổ tay tới ngón tay theo chiều dòng điện thì ngón cái sẽ choãi ra 90° chỉ chiều lực từ tác dụng lên dây dẫn.
B) Đặt bàn tay trái để hứng các đường cảm ứng từ, nếu chiều từ cổ tay tới ngón tay theo chiều dòng điện thì ngón cái sẽ choãi ra 90° chỉ chiều lực từ tác dụng lên dây dẫn.
C) Đặt bàn tay trái để hứng các đường cảm ứng từ, nếu chiều từ cổ tay tới ngón tay theo chiều lực từ thì ngón cái sẽ choãi ra 90° chỉ chiều dòng điện trong dây dẫn.
D) Đặt bàn tay trái để hứng các đường cảm ứng từ, nếu ngón tay cái choãi ra 90° chỉ dòng điện thì chiều từ cổ tay tới ngón tay là chiều lực từ tác dụng lên dây dẫn.
Trả lời
→ Đáp án B
Câu 13: Điều nào sau đây là không chính xác khi nói về tác dụng của lực từ lên khung dây có dòng điện?
A) Khi mặt phẳng khung dây đặt song song cùng với các đường cảm ứng từ thì lực từ làm khung dây quay.
B) Khi mặt phẳng khung dây đặt song song cùng với các đường cảm ứng từ thì lực từ không làm khung dây quay.
C) Khi mặt phẳng khung dây đặt vuông góc cùng với các đường cảm ứng từ thì lực từ chỉ có tác dụng làm dãn hoặc nén khung dây.
D) Khi mặt phẳng khung dây đặt không vuông góc cùng với các đường cảm ứng từ thì lực từ làm khung dây quay.
Trả lời
→ Đáp án B
Câu 14: Một dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt ở trong từ trường, không song song cùng với đường sức từ thì:
A) Chịu tác dụng của lực điện
B) Chịu tác dụng của lực từ
C) Chịu tác dụng của lực đàn hồi
D) Chịu tác dụng của lực điện từ
Trả lời
→ Đáp án D
HOCMAI đã gửi tới các em học sinh bài viết về chuyên đề lực điện từ đầy đủ và chi tiết do chúng tôi biên soạn. Nếu có thắc mắc hay đóng góp cho bài viết này, các em hãy để lại comment ở dưới phần bình luận nhé! Chúc các em học tốt môn Vật Lý 9.
