Soạn bài Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống Ngữ văn 9

Tiếp nối với kiến thức bài Soạn bài Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống trước đó. Trong bài viết này,  HOCMAI sẽ giúp các em học sinh Soạn bài Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống trong SGK Ngữ văn 9 – Tập 2. Cùng theo dõi nội dung bài viết ngay sau đây.

 

I. Đề bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống

Định nghĩa Nghị luận về một sự việc, hiện tượng trong đời sống

Nghị luận về một sự việc, hiện tượng trong đời sống xã hội là bàn luận về một sự việc, hiện tượng mang lại ý nghĩa đối với xã hội, là đáng chê hay đáng khen hoặc vấn đề gì cần đáng để suy nghĩ.

Trả lời câu hỏi: Trang 23 | SGK Ngữ văn 9 – Tập 2

Tìm hiểu những đề bài sau và trả lời các câu hỏi:

Đề 1: Đất nước ta có rất nhiều tấm gương học sinh nghèo học giỏi vượt khó. Em hãy kể tên một số tấm gương đó và hãy đưa ra suy nghĩ của mình về vấn đề này.

Đề 2: Chất độc màu da cam do đế quốc Mỹ rải xuống các cánh rừng miền Nam trong thời kỳ chiến tranh đã gây nên những di họa nặng nề cho hàng chục vạn gia đình. Có hàng chục vạn người đã chết, hàng vạn trẻ em phải chịu tật nguyền suốt đời. Cả nước đã lập ra quỹ giúp đỡ các nạn nhân nhằm phần nào giúp đỡ, cải thiện cuộc sống và xoa dịu nỗi đau cho họ. Hãy nêu suy nghĩ của em về các sự kiện này.

Đề 3: Trò chơi điện tử là một trong những món tiêu khiển hấp dẫn và thu hút. Nhiều bạn do mải chơi mà sao nhãng việc học tập, thậm chí còn phạm phải những sai lầm khác. Hãy đưa ra ý kiến của em về hiện tượng này.

Đề 4: Đọc câu chuyện dưới đây và đưa ra những suy nghĩ, nhận xét của em về con người và thái độ trong học tập của nhân vật.

Nguyễn Hiền nhà rất nghèo, phải xin làm chú tiểu trong chùa. Việc chính là quét lá và dọn dẹp vệ sinh. Nhưng cậu rất thông minh và ham học. Những buổi thầy giảng kinh, cậu đều nép bên cửa lắng nghe, rồi chỗ nào chưa hiểu, cậu hỏi thầy giảng thêm. Thấy Nguyễn Hiền thông minh, mau hiểu, thầy dạy cho cậu học chữ. Không có giấy, Nguyễn Hiền lấy lá để viết chữ, rồi lấy que tre xâu thành từng xâu ghim xuống đất. Mỗi ghim là một bài.

Một hôm Nguyễn Hiền xin thầy cho đi thi. Thầy ngạc nhiên bảo:

– “Con đã học tập được bao nhiêu mà dám thi thố với thiên hạ?”

– “Con xin thì thử xem sức học của mình đến đâu”.

Năm ấy, Nguyễn Hiền đã đỗ trạng nguyên. Vua Trần cho Nguyễn Hiền còn nhỏ quá, mới 12 tuổi, nên không bổ dụng.

Một thời gian sau, vua có việc tiếp sứ giả nước ngoài, cho gọi Nguyễn Hiền về triều. Nguyễn Hiền bảo:

– Đón trạng nguyên mà không có võng lọng sao? Ông về tâu với vua xin cho đầy đủ nghi thức.

Vua đành cho các quan mang võng lọng rước quan Trạng tí hon về kinh.

(Theo Cửu Thọ | Một trăm gương tốt thiếu nhi Việt Nam | NXB Trẻ | TPHCM năm 1999)

a). Các đề bài trên giống nhau ở điểm gì? Hãy đưa ra những điểm giống nhau đó?
b). Em hãy tự nghĩ ra một đề bài tương tự.

Trả lời:

a). Những điểm giống nhau của 4 đề bài đã cho:

– Các đề đều nhắc tới một hiện tượng hoặc sự việc có trong đời sống. Đó là: 

• Đề 1: Những tấm gương học sinh nghèo nỗ lực vượt khó. 
• Đề 2: Chung tay hỗ trợ, giúp đỡ các nạn nhân, người nhà của người nhiễm chất độc màu da cam.
• Đề 3: Nghiện chơi các trò chơi điện tử gây xao nhãng học tập, thậm chí là phạm sai lầm đáng tiếc.
• Đề 4: Con người và thái độ học tập vượt lên khó khăn.

– Yêu cầu của cả 4 đề đều là phân tích sự việc, hiện tượng và đưa ra suy nghĩ của bản thân về nó.

b). Một số đề tương tự do em tự nghĩ ra:

Đề 1: Suy nghĩ của bạn về vấn đề thay thế túi giấy thay vì sử dụng túi nilon.

Đề 2: Hãy viết một bài văn trình bày suy nghĩ của mình về vấn đề gian lận trong thi cử đang diễn ra hiện nay.

Đề 3: Em hãy đưa ra quan điểm của mình về vấn đề khai thác rừng để xây thủy điện.

 

II. Cách làm bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống

Kiến thức cần nắm

a) Các bước để làm bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống

– Để làm được một bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống tốt, chúng ta cần: Tìm hiểu kỹ đề bài → Phân tích sự việc, hiện tượng đó để tìm ý và lập dàn bài → Viết bài và sửa chữa lại sau khi viết.

b) Dàn bài chung của một bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống

Dàn bài chung gồm 3 phần:

• Phần mở bài: Đưa ra, giới thiệu về sự việc, hiện tượng cần bàn luận.
• Phần thân bài: Liên hệ với thực tế, đưa ra các luận điểm, luận cứ → Phân tích → Đưa ra nhận định, đánh giá.
• Phần kết bài: Tổng kết để đưa ra kết luận: khẳng định, phủ định, lời khuyên,…

c) Yêu cầu khi làm bài

Yêu cầu: Bài làm cần phải lựa chọn góc độ riêng để nhận định, phân tích; nêu lên được suy nghĩ, ý kiến và cảm thụ riêng của chính người viết.

Trả lời câu hỏi: Trang 23 | SGK Ngữ văn 9 – Tập 2

Cho đề bài:

|Báo đưa tin: “Bạn Phạm Văn Nghĩa nhà ở Hóc Môn là một học sinh lớp 7 của trường THCS Bắc Sơn thuộc quận Gò Vấp, thành phố Hồ Chí Minh. Ở nhà, Nghĩa thường ra đồng giúp mẹ việc trồng trọt.

Có một ngày, mẹ thấy Nghĩa cầm tờ giấy hứng thứ gì đó, mẹ hỏi rằng: “Con làm gì đấy?”. Nghĩa trả lời là: “Con đang thụ phấn cho bắp”. Vụ ấy ruộng bắp của nhà Nghĩa có năng suất cao hơn mọi năm.

Nhà Nghĩa còn nuôi cả gà và heo. Em còn làm được một cái tời để giúp mẹ kéo nước cho đỡ mệt.

Thành đoàn Thành phố HCM đã phát động phong trào “Học tập Phạm Văn Nghĩa”. Phong trào này đã được các bạn học sinh nhiệt liệt hưởng ứng”.|

Đề bài: Em hãy đưa ra ý kiến của mình về vấn đề trên.

Trả lời:

Để làm được bài văn này, chúng ta sẽ cần 4 bước:

1. Tìm hiểu về đề và tìm ý của bài

a). Đọc kỹ đề bài và trả lời câu hỏi sau: Đề bài thuộc thể loại gì? Đề chỉ ra hiện tượng, sự việc gì? Đề có yêu cầu là làm gì?

b). Tìm ý ở đây nghĩa là phân tích để tìm ý nghĩa của hiện tượng, sự việc: Những điều mà nghĩa làm được chứng tỏ cậu ấy là người như thế nào? Vì sao Thành đoàn Thành phố HCM lại phát động phong trào học tập theo bạn Nghĩa? Những việc mà Nghĩa làm được có khó không? Nếu mọi học sinh đều có thể làm được như Nghĩa thì xã hội sẽ như thế nào?

a).

– Thể loại: Đề bài thuộc thể loại nghị luận về sự việc, hiện tượng đời sống.

– Hiện tượng được nói đến: Phong trào: “Học tập Phạm Văn Nghĩa”.

– Yêu cầu: Đưa ra suy nghĩ của bản thân về hiện tượng.

b). Thành đoàn Thành phố HCM phát động phong trào “Học tập Phạm Văn Nghĩa” vì:

• Nghĩa yêu thương mẹ, giúp mẹ đỡ đần công việc đồng áng.
• Nghĩa biết ứng dụng kiến thức sách vở vào thực tế.
• Nghĩa là người ham học hỏi, tìm tòi và sáng tạo thông qua việc làm ra cái tời để mẹ kéo nước đỡ mệt.

=> Học tập Nghĩa ở đây là học tập con người hiếu thảo, sự chăm chỉ, sự ham học hỏi, tìm tòi và sáng tạo, biết vận dụng những kiến thức trong sách vở vào cuộc sống.

2. Lập dàn bài

– Phần mở bài

Giới thiệu về bạn Phạm Văn Nghĩa sau đó dẫn dắt đến vấn đề cần nghị luận.

– Phần thân bài:

• Phân tích ý nghĩa những việc mà bạn Phạm Văn Nghĩa đã làm được.
• Suy nghĩ của bạn về những việc làm của bạn Phạm Văn Nghĩa.
• Ý nghĩa của việc phát động phong trào học tập theo gương Phạm Văn Nghĩa của Thành đoàn Thành phố HCM.

– Phần kết bài:

Đưa ra suy nghĩ của mình và rút ra bài học cho bản thân.

3. Viết bài

– Viết từng phần theo dàn ý đã lập.

– Tập trung phân tích rõ các việc làm cụ thể của Nghĩa.

4. Đọc lại bài viết và sửa chữa

– Đọc lại bài viết một lần nữa để sửa lỗi chính tả, lỗi ngữ pháp, lỗi dùng từ, dấu câu,…

– Chú ý bài viết phải có sự liên kết, mạch lạc giữa các câu trong một đoạn văn.

 

III. Luyện tập

Hãy lập dàn bài cho đề 4 tại mục I

a) Mở bài

Giới thiệu qua về nhân vật chính Nguyễn Hiền (gia cảnh, thời đại, con người,…)

b) Thân bài

– Phân tích kỹ về con người của cậu bé Nguyễn Hiền:

• Về con người và thái độ học tập: Sinh ra trong gia cảnh nghèo, không được đi học nhưng vẫn học giỏi, rất quý trọng việc học tập.
• Có lòng tự trọng đối với bản thân trước những kẻ quyền thế, tối cao.

– Đưa ra nhận xét, đánh giá của bản thân về Nguyễn Hiền từ đó liên hệ đến một số hiện tượng trong cuộc sống hiện nay (một bộ phận người trẻ không chịu học tập, có lối sống đua đòi, hưởng thụ,…)

c) Kết bài

Khẳng định lại rằng Nguyễn Hiền chính là một tấm gương đáng để mọi người học tập và noi theo.

 

Trên đây là toàn bộ nội dung của bài viết Cách làm bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. Các em học sinh hãy tham khảo thật kỹ bài viết này để nắm vững kiến thức và biết cách trả lời các câu hỏi trong Sách giáo khoa ngữ văn 9. HOCMAI chúc các em chuẩn bị phần nội dung bài soạn văn của mình thật tốt.