Chức năng của những dấu câu trong soạn thảo văn bản hay viết bài tập làm văn cũng đều vô cùng quan trọng. Các em học sinh đều cần nắm vững đặc điểm và tính chất của những loại dấu câu. Ở vài bài học trước trong chương trình Soạn văn 8, các em đã được được học Soạn bài Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm, tới bài học này sẽ là Soạn bài Dấu ngoặc kép, HOCMAI mong các em học sinh tham khảo cặn kẽ và áp dụng vào bài của mình nhé!
Bài viết tham khảo thêm:
- Soạn bài Đề văn thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh
- Soạn bài Chương trình địa phương (phần văn)
I. Công dụng dấu ngoặc kép
Dấu ngoặc kép trong những đoạn trích trong sách giáo khoa được dùng để:
a) Trích dẫn trực tiếp lời dẫn – câu nói của vị Thánh Găng-đi.
b) Đánh dấu từ “dải lụa” được sử dụng với ý nghĩa đặc biệt sáng tạo, ám chỉ chiếc cầu.
c) Đánh dấu từ ngữ “khai hóa”, “văn minh” mang hàm ý mỉa mai cái thời kỳ mà bọn thực dân Pháp xâm lược nước ta trên danh nghĩa là khai hóa văn minh.
d) Đánh dấu tên của các tác phẩm “Giác ngộ”, “Tay người đàn bà”,… được trích dẫn ra.
Tổng kết:
Dấu ngoặc kép được dùng để:
- Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn được trích dẫn trực tiếp.
- Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa bóng, một nghĩa đặc biệt hoặc có hàm ý mỉa mai.
- Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tạp chí, tập san… được trích dẫn.
II. Luyện tập dấu ngoặc kép
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 8 Tập 1 | Trang 142)
Các em hãy giải thích công dụng của dấu ngoặc kép trong những đoạn trích trong sách giáo khoa.
Hướng dẫn giải bài:
a) Đánh dấu lời dẫn trực tiếp câu nói của nhân vật lão Hạc.
b) Đánh dấu từ ngữ được sử dụng với hàm ý mỉa mai (nhân vật hầu cận ông lí).
c) Đánh dấu từ ngữ được trích dẫn trực tiếp, trích dẫn lại lời của người khác (em bé).
d) Đánh dấu từ ngữ được trích dẫn trực tiếp và cũng với hàm ý mỉa mai (con yêu, bạn hiền).
e) Đánh dấu từ ngữ được trích dẫn trực tiếp “ngây vì tình”, “mặt sắt” được dẫn lại từ hai câu thơ của Nguyễn Du (trích “Truyện Kiều”).
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 8 Tập 1 | Trang 143)
Các em hãy đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào vị trí thích hợp trong những đoạn trích trong sách giáo khoa và giải thích lý do.
Hướng dẫn giải bài:
a)
Biển vừa mới được treo lên, có người qua đường nhìn thấy, cười bảo:
– Cửa hàng này xưa nay quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ lại phải ghi là cá “tươi”?
Nhà hàng nghe nói vậy, quyết định bỏ ngay chữ “tươi” đi.
(Theo “Treo biển”)
⇒ Đặt dấu hai chấm nhằm báo trước lời thoại của nhân vật. Đặt dấu ngoặc kép vào chữ tươi với mục đích nhằm đánh dấu từ ngữ có ý nghĩa đặc biệt.
b) Nó nhập tâm vào lời dạy của chú Tiến Lê: “Cháu hãy vẽ cái gì mà thân thuộc nhất với cháu”.
⇒ Dấu hai chấm và ngoặc kép ở câu trên nhằm đánh dấu lời dẫn trực tiếp.
c) Lão Hạc ơi! Lão hãy cứ yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo lắng gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn nó cho lão. Đến khi con trai lão quay trở về, tôi sẽ trao lại nó cho hắn và bảo hắn: “Đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã rất cố để lại cho anh trọn vẹn: cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào…”.
⇒ Dấu hai chấm và dấu ngoặc kép có tác dụng nhằm đánh dấu lời dẫn trực tiếp.
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 8 Tập 1 | Trang 143)
Vì sao hai câu trong sách giáo khoa tuy có ý nghĩa giống nhau mà lại dùng những dấu câu khác nhau?
Hướng dẫn giải bài:
Sự khác nhau của hai câu đó là:
– Câu a: Người viết dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép với mục đích để đánh dấu lời dẫn trực tiếp, trích dẫn nguyên văn lại lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
– Câu b: Người viết không dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép như ở trên vì câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh không được trích dẫn trực tiếp nguyên văn (lời dẫn gián tiếp).
Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 8 Tập 1 | Trang 144)
Các em hãy viết một đoạn văn thuyết minh ngắn có sử dụng dấu ngoặc đơn, dấu ngoặc kép và dấu hai chấm.
Hướng dẫn giải bài:
Thạch Lam (1910 – 1942) tên khai sinh của ông là Nguyễn Tường Vinh (sau đó đổi thành Nguyễn Tường Lân) sinh ra tại Hà Nội, trong một gia đình công chức gốc quan liêu. Ông là em trai ruột của Nhất Linh và Hoàng Đạo, cả ba người đều là thành viên của nhóm Tự lực văn đoàn. Lúc còn nhỏ, Thạch Lam sống ở quê là phố huyện Cẩm Giàng, trực thuộc tỉnh Hải Dương. Sau đó ông đi theo cha chuyển sang tỉnh Thái Bình. Ông học tại Hà Nội, sau khi ông thi đỗ tú tài phần thứ nhất thì ông ra làm báo viết văn. Thạch Lam thường hay viết “những truyện không có cốt truyện”, truyện của ông chủ yếu là khai thác thế giới nội tâm của nhân vật với những cảm xúc mơ hồ, mong manh trong cuộc sống thường ngày. Văn của ông giản dị, trong sáng mà thâm trầm sâu lắng. Thạch Lam từng quan niệm: “Đối với tôi thì văn chương không phải là một cách đem đến cho người đọc sự quên hay sự thoát li, trái lại văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái thế giới tàn ác và giả dối, làm cho lòng người được thêm trong sạch và phong phú hơn”.
Câu 5 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 8 Tập 1 | Trang 144)
Các em hãy tìm những trường hợp có sử dụng dấu hai chấm, dấu ngoặc đơn và dấu ngoặc kép trong một bài học Ngữ văn 8, tập một, sau đó giải thích công dụng của chúng.
– Dấu ngoặc đơn: đánh dấu những phần nội dung bổ sung thêm (về năm sinh và năm mất của nhà văn).
– Dấu ngoặc kép: Đánh dấu những từ ngữ có ý nghĩa đặc biệt.
– Dấu hai chấm: Đánh dấu phần/lời trích dẫn trực tiếp.
Hướng dẫn giải bài:
Trong văn bản “Bài toán dân số” em thấy có sử dụng:
– Dấu hai chấm: “Có người cho rằng: Bài toán dân số đã được ông cha đặt ra từ thời cổ đại.”
⇒ Chức năng: Đánh dấu lời giải thích.
– Dấu ngoặc kép: “Thế mà nghe xong câu chuyện này, qua một hồi thoáng liên tưởng, tôi bỗng chợt “sáng mắt ra”…”
⇒ Chức năng: Đánh dấu từ ngữ có ý nghĩa đặc biệt.
– Dấu ngoặc đơn: “Theo thống kê từ Hội nghị Cai-rô (Ai Cập) họp vào ngày 5-9-1994 thì tỉ lệ sinh con của một phụ nữ Ấn Độ là 4,5; Nê- pan: 6,3; Ru-an-đa : 8,1”
⇒ Chức năng: Đánh dấu phần nội dung cần bổ sung thêm.
Vậy là chúng ta đã cùng nhau soạn xong bài Soạn bài Dấu ngoặc kép rồi các em học sinh thân mến. Chỉ vỏn vẹn 5 bài tập trong sách giáo khoa ở bên trên cũng có thể giúp các em học sinh hiểu thật rõ chức năng của dấu ngoặc kép rồi. Các em học sinh cũng đừng quên truy cập vào hoctot.hocmai.vn để tham khảo thêm thật nhiều bài học bổ ích nữa nhé!
