Soạn bài Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí chi tiết Ngữ văn 9

Trong bài viết này, HOCMAI sẽ cung cấp tài liệu chi tiết Soạn bài Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí. Hy vọng bài viết này sẽ là tài liệu giúp ích cho các em học sinh chuẩn bị tốt bài soạn văn trong Ngữ văn 9. Theo dõi và tìm hiểu bài viết ngay sau đây!

 

Bài viết tham khảo thêm:

• Soạn bài Chương trình địa phương (phần Tập làm văn)

• “Soạn bài Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới”

• Soạn bài Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

 

I. Tìm hiểu về bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí

Lý thuyết cần nắm

a) Khái niệm: 

Nghị luận về một một vấn tư tưởng đạo lý là bàn luận về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, lối sống, đạo lý, văn hóa,… của con người trong xã hội, của con người với con người và là quá trình kết hợp những lập luận để làm rõ những tư tưởng, vấn đề, đạo lý có trong cuộc sống.

• Tư tưởng là những ý kiến, quan điểm cá nhân về vấn đề nhận thức, về tâm hồn, nhân  sinh, nhân cách, về các mối quan hệ gia đình và xã hội hay cách đối nhân xử thế.
• Đạo lý là những quan điểm mang tính chất bao quát về lối sống, đạo đức lẽ phải, hay chân lý.

Tư tưởng trong bài văn phải là tư tưởng phù hợp với đạo lý, lẽ phải và đó phải là những tư tưởng khách quan, chân thực và có liên quan trực tiếp đến đời sống xã hội vật chất hoặc đời sống tinh thần của con người.

b) Trình tự các bước lập luận về một tư tưởng đạo lý 

Trình tự để lập luận về một tư tưởng đạo lý cần: 

• Nêu rõ được nội dung và ý nghĩa của vấn đề nghị luận là đạo lý, tư tưởng gì? 
• Phải giải thích 3 loại nghĩa gồm nghĩa đen, nghĩa bóng và nghĩa sâu xa. 
• Bàn luận và chứng minh các mặt tích cực – tiêu cực, mặt đúng – sai,…
• Mở rộng, nâng cao vấn đề  đạo lý, tư tưởng đó. 
• Khẳng định lại vấn đề và liên hệ với bản thân.

Trả lời câu hỏi: Trang 34 | SGK Ngữ văn 9 – Tập 2

Câu hỏi:

a. Văn bản “Tri thức là sức mạnh” đang bàn luận về vấn đề gì?
b. Có thể chia văn bản thành mấy phần? Chỉ ra nội dung của từng phần và mối liên hệ của chúng với nhau.
c. Đánh dấu vào các câu chứa luận điểm chính trong bài. Các luận điểm ấy đã được diễn đạt một cách rõ ràng và dứt khoát theo ý kiến của người viết chưa?
d. Phép lập luận chính được sử dụng trong văn bản trên? Cách lập luận đưa ra có thuyết phục hay không?
e. Sự khác biệt giữa bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí và bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống?

Gợi ý:

a. Văn bản “Tri thức là sức mạnh” bàn về vấn đề “Vai trò của tri thức trong đời sống”.

b. Có thể chia văn bản thành 3 phần:

• Phần 1: Từ đầu → tư tưởng ấy | Dẫn dắt để đưa ra vấn đề “Tri thức là sức mạnh”.
• Phần 2: Tiếp theo → trên thế giới) | Chứng minh tri thức là sức mạnh trong các lĩnh vực kỹ thuật, trong cuộc cách mạng tại Việt Nam.
• Phần 3: Phần còn lại | Bày tỏ thái độ của con người với tri thức.

=> Ba phần trên chính là các phần mở bài, thân bài và kết bài.

c. Các luận điểm được tác giả đưa ra trong bài:

– Những câu nói nổi tiếng của các bậc vĩ nhân như: 

• “Tri thức là sức mạnh” – Bê-cơn; 
• “Ai có tri thức thì người ấy có được sức mạnh” – Lê-nin.

– Tri thức chính là sức mạnh trong khoa học, kỹ thuật.

– Tri thức cũng chính là sức mạnh của cách mạng.

– Tri thức có một sức mạnh to lớn như thế nhưng thật đáng tiếc là còn nhiều người chưa biết quý trọng tri thức.

=> Các luận điểm trên đã được diễn đạt một cách rõ ràng và dứt khoát theo ý kiến của người viết.

d.

– Bài nghị luận đã sử dụng phép lập luận phân tích từ các luận điểm xuất phát, đưa ra các luận điểm bộ phận để làm sáng tỏ luận điểm đó. Sau đó dùng các dẫn chứng cụ thể để chứng minh được tính đúng đắn của mỗi luận điểm. 

– Cách lập luận đưa ra có sức thuyết phục.

e. Sự khác nhau:

– Bài nghị luận về vấn đề tư tưởng, đạo lí bàn luận đến các vấn đề mang tính trừu tượng trong phạm vi đời sống tinh thần của cộng đồng, của con người.

– Bài nghị luận về một sự kiện, hiện tượng đời sống bàn về các sự kiện, hiện tượng đã và đang xảy ra trong đời sống hàng ngày; các hiện tượng, sự kiện bình thường của cộng đồng.

 

II. Luyện tập

Trả lời câu hỏi: Trang 36 | SGK Ngữ văn 9 – Tập 2

Đọc văn bản “Thời gian là vàng” trên và trả lời câu hỏi sau:

a. Văn bản trên thuộc thể loại nghị luận nào?
b. Văn bản “Thời gian là vàng” nghị luận về vấn đề gì? Hãy chỉ ra các luận điểm chính trong bài.
c. Trong bài chủ yếu sử dụng phép lập luận nào? Cách lập luận được sử dụng trong bài có sức thuyết phục như thế nào?

Gợi ý:

a. Văn bản “Thời gian là vàng” là loại nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.

b.

– Văn bản trên nghị luận về: Vai trò và ý nghĩa của thời gian đối với cuộc sống.

– Các luận điểm chính được nêu trong bài:

• Thời gian là vô giá;
• Thời gian là sự sống;
• Thời gian là thắng lợi;
• Thời gian là tiền;
• Thời gian là tri thức.

c. Phép lập luận được sử dụng chủ yếu trong bài chính là phân tích và chứng minh. Văn bản phân tích vai trò của thời gian, sau đó đưa ra dẫn chứng cụ thể để chứng minh luận điểm trên.

 

Trên đây là toàn bộ tài liệu Soạn bài Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí chi tiết trong Sách giáo khoa lớp 9 do HOCMAI biên soạn. Mong rằng các em học sinh chuẩn bị sẽ chuẩn bị thật tốt phần soạn văn và phần thuyết trình của mình để có được kết quả học tập tốt. Hẹn gặp lại các em tại các bài viết sau!