Soạn bài Ôn tập tiếng việt lớp 9 học kì II là phần tổng ôn tập về Khởi ngữ, các thành phần biệt lập, Liên kết câu và đoạn văn, Nghĩa tường minh và nghĩa hàm ý. Để các em học sinh lớp 9 có thể nắm được kiến thức trọng tâm cũng như chuẩn bị tốt nhất bài soạn văn của mình. Các em hãy tham khảo bài viết hướng dẫn chi tiết sau đây của HOCMAI nhé!
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập
Ôn tập kiến thức trọng tâm
1. Khởi ngữ
Khởi ngữ là thành phần câu được đặt trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu.
Tham khảo chi tiết về khởi ngữ tại bài viết Soạn bài Khởi ngữ
2. Thành phần biệt lập
Tuy rằng thành phần biệt lập không tham gia vào việc diễn đạt ý nghĩa của câu nhưng nhờ vào nó thì người đọc, người nghe mới hiểu được câu chuyện.
Tham khảo chi tiết về thành phần biệt lập tại:
Trả lời câu hỏi: Câu 1 | Trang 109 – SGK Ngữ văn 9 – Tập 2
Câu 1. Hãy cho biết mỗi từ ngữ được in đậm trong các đoạn trích sau là thành phần gì trong câu. Điền kết quả phân tích vào bảng tổng kết theo mẫu.
Gợi ý:
|
|
Các thành phần biệt lập | |||
|
Tình thái |
Cảm thán |
Gọi – đáp |
Phụ chú |
|
| Xây cái lăng ấy | Dường như | Vất vả quá | Thưa ông | Những người con gái sắp xa ta, … nhìn ta như vậy. |
Trả lời câu hỏi: Câu 2 | Trang 110 – SGK Ngữ văn 9 – Tập 2
Câu 2. Viết một đoạn văn ngắn giới thiệu về tác phẩm Bến quê của nhà văn Nguyễn Minh Châu, yêu cầu có ít nhất một câu chứa thành phần tình thái và một câu chứa khởi ngữ
Gợi ý:
Bến quê là tác phẩm được in trong tập truyện cùng tên của nhà văn Nguyễn Minh Châu, được xuất bản năm 1985. Truyện kể về người đàn ông tên Nhĩ – Một nhân vật từng đi đến nhiều vùng đất nhưng lại bị cột chặt vào giường bệnh lúc cuối đời. Nhìn bãi bồi bên kia sông nơi bến quê quen thuộc, Nhĩ mới nhận ra vẻ đẹp gần gũi, bình dị của quê hương mình. Cũng là khi ở trên giường bệnh, anh mới cảm nhận được nỗi vất vả, tình yêu thương và đức hy sinh của vợ mình. Nhĩ khao khát được một lần nữ đặt chân lên bãi bờ bên kia sông nhưng không thể vì bệnh tật, anh đã nhờ đứa con trai mình. Đứa con không hiểu được ước muốn của cha, nó miễn cưỡng rời đi nhưng lại làm lỡ chuyến đò ngang duy nhất trong ngày vì bị hút vào trò chơi hấp dẫn trên đường. Qua đó, Nhĩ đã chiêm nghiệm được cái quy luật đầy tính nghịch lý: “Con người khó tránh được cái chùng chình, vòng vèo mà cần phải dứt ra khỏi nó để hướng tới những cái giá trị đích thực của cuộc sống”. Điều đã làm nên thành công cho tác phẩm chính là cách miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, kết hợp xây dựng tình huống độc đáo. Qua tác phẩm, nhà văn Nguyễn Minh Châu nhắn nhủ con người cần phải biết trân trọng cuộc sống gia đình, trân trọng vẻ đẹp của những người quanh ta, của quê hương.
II. Liên kết câu và đoạn văn
Ôn tập kiến thức trọng tâm
Liên kết câu và liên kết đoạn văn là sự kết nối ý nghĩa giữa các câu với nhau, giữa các đoạn văn với nhau bằng các từ ngữ có tác dụng liên kết. Qua đó giúp cho các câu, các đoạn văn trong văn bản có nghĩa để người nghe | người đọc có thể hiểu dễ dàng hơn suy nghĩ, cách biểu đạt, ý kiến của người nói | người viết.
Tham khảo chi tiết về Liên kết câu và đoạn văn tại bài viết Soạn bài Liên kết câu và liên kết đoạn văn
Trả lời câu hỏi: Câu 1 | Trang 110 – SGK Ngữ văn 9 – Tập 2
Hãy cho biết các từ ngữ in đậm trong các đoạn trích trên thể hiện phép liên kết nào?
Gợi ý:
- Đoạn trích a: Phép nối
- Đoạn trích b: Phép thế
- Đoạn trích c: Phép thế
Trả lời câu hỏi: Câu 2 | Trang 110 – SGK Ngữ văn 9 – Tập 2
Điền kết quả phân tích ở Câu 1 vào bảng tổng kết như mẫu.
Gợi ý:
| Phép liên kết | ||||
|
Lặp từ ngữ |
Lặp và sử dụng các từ đồng nghĩa, gần nghĩa hoặc trái nghĩa |
Thế |
Nối |
|
| Từ ngữ tương ứng | Cô bé |
Cô bé – Nó (đoạn trích b) Thế (đoạn trích c) |
Nhưng, Nhưng rồi, Và |
|
Trả lời câu hỏi: Câu 3 | Trang 111 – SGK Ngữ văn 9 – Tập 2
Nêu rõ sự liên kết về cả nội dung lẫn hình thức giữa các câu trong đoạn văn em đã viết về truyện ngắn Bến quê của tác giả Nguyễn Minh Châu.
Gợi ý:
– Về nội dung: Giới thiệu về truyện ngắn Bến quê qua hoàn cảnh sáng tác, giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật,…
– Về hình thức: Sử dụng phép thế: Nhĩ – anh.
III. Nghĩa tường minh và nghĩa hàm ý
Ôn tập kiến thức trọng tâm
a) Nghĩa tường minh
Nghĩa tường minh hay còn được gọi là hiển ngôn hoặc nghĩa đen theo tên gọi phổ thông – Là phần dùng được diễn đạt bằng từ ngữ có trong câu.
b) Hàm ý
Hàm ý hay còn gọi là hàm ngôn, hàm ẩn hoặc nghĩa bóng theo tên gọi phổ thông – Đây là phần tuy có thông báo ở câu nhưng lại không được diễn đạt, biểu thị qua từ ngữ.
Tham khảo chi tiết về Nghĩa tường minh và nghĩa hàm ý tại:
Trả lời câu hỏi: Câu 1 | Trang 111 – SGK Ngữ văn 9 – Tập 2
tham khảo truyện cười dưới đây và cho biết người ăn mày muốn nói lên điều gì với người nhà giàu qua câu thoại được in đậm ở cuối truyện.
Gợi ý:
Trong câu thoại được in đậm ở cuối truyện, người ăn mày muốn nói với nhà giàu (bằng hàm ý) rằng: “Địa ngục là chỗ dành cho những người như ông”.
Trả lời câu hỏi: Câu 2 | Trang 111 – SGK Ngữ văn 9 – Tập 2
Tìm hàm ý trong các câu in đậm dưới đây . Hãy cho biết hàm ý được tạo ra khi cố ý vi phạm phương châm hội thoại nào trong mỗi trường hợp.
Gợi ý:
a) Câu nói “Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp” của Nam chứa hai hàm ý:
– Họ chỉ có đồng phục đẹp chứ đá bóng không hay.
– Tớ chỉ chú ý thấy họ ăn mặc rất đẹp chứ không để ý họ đá có hay không.
=> Nam không muốn nói thẳng ra ý kiến chê của mình (để tránh khỏi việc làm mất lòng Tuấn), do đó Nam đã cố ý vi phạm phương châm quan hệ (nói chệch với đề tài Tuấn hỏi), và một phần nào đó của phương châm cách thức (trả lời một cách mơ hồ).
b) Câu nói “Tớ báo cho Chi rồi” chứa hàm ý: Huệ chỉ mới báo tin cho Chi chứ chưa thông báo cho Nam và Tuấn.
=> Huệ đã cố ý vi phạm phương châm về lượng khi nói thiếu thông tin, có thể vì Huệ không muốn thông báo cho Nam và Tuấn hoặc quên chưa báo nên “lờ” đi phần trách nhiệm chưa hoàn thành của mình.
Bài viết tham khảo thêm:
Soạn bài Ôn tập tiếng việt lớp 9 học kì II là tài liệu hướng dẫn nằm trong chuyên mục Soạn văn 9 do HOCMAI tổng hợp và biên soạn. Mong rằng qua bài viết chi tiết này, các bạn sẽ có thể nắm vững kiến thức trọng tâm và chuẩn bị bài soạn của mình thật tốt.
