Trong bài viết này, HOCMAI muốn gửi tới các em học sinh bài Soạn bài Hội thoại (tiếp theo), nằm trong chương trình Soạn văn 8. Khi chúng ta giao tiếp, tạo lập một đoạn hội thoại, để chúng ta có thể truyền đạt ý tưởng, quan điểm một cách phù hợp và thoát ý; các em cần phải bồi dưỡng những kỹ năng có trong bài viết. Các em hãy cùng với HOCMAI tìm hiểu bài học này nhé!
Bài viết tham khảo thêm:
I. Lượt lời trong hội thoại
Đọc lại đoạn miêu tả cuộc trò chuyện giữa nhân vật chú bé Hồng với nhân vật người cô (đã dẫn ở trang 92 và 93 về hội thoại). Sau đó hãy trả lời các câu hỏi sau đây:
1) Trong cuộc thoại đó, mỗi nhân vật đã nói bao nhiêu lượt ?
2) Bao nhiêu lần mà lẽ ra bé Hồng được nói nhưng Hổng lại không nói? Sự im lặng đã thể hiện được thái độ của Hồng đối với những lời nói của người cô như thế nào?
3) Vì sao bé Hồng không cắt lời người cô khi bà nói những điều mà bé Hồng không muốn nghe?
Hướng dẫn trả lời:
1) Trong đoạn hội thoại đó, ta dễ dàng thấy người cô nói tổng 6 lượt, bé Hồng nói tổng 2 lượt.
2) Có ba lần mà lẽ ra chú bé Hồng được nói nhưng chú quyết định không nói. Sự im lặng của bé Hồng thể hiện được sự bất bình của Hồng với người cô. Hồng đã không đồng ý những lời mà bà cô nói, cũng không muốn chọn cách cãi lại nên chú bé đã chọn cách im lặng.
3) Hồng không muốn cắt lời người cô khi bà nói những điều mà Hồng không muốn nghe vì Hồng ý thức được rằng mình là một đứa cháu (thuộc vai dưới), phải có thái độ tôn trọng với người cô (thuộc vai trên).
Tổng kết:
- Trong một cuộc hội thoại, ai cũng được tham gia nói. Mỗi lần có một người tham gia hội thoại thực hiện hành động nói thì được gọi là một lượt lời.
- Để giữ được phép lịch sự, cần có thái độ tôn trọng lượt lời của người khác, tránh hành động nói tranh lượt lời, cắt lời hoặc chêm vào lời của người khác.
- Nhiều khi, im lặng khi đến lượt lời của mình cũng lại là một cách biểu thị thái độ.
II. Luyện tập
Câu 1 (Sách giáo khoa | trang 102, Ngữ Văn lớp 8, tập 2)
Qua cách miêu tả cuộc thoại giữa các nhân vật: tên cai lệ, tên người nhà lí trưởng, anh Dậu và chị Dậu trong đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” (Sách Ngữ văn lớp 8, quyển tập một, trang số 28), em thấy được tính cách của mỗi nhân vật được thể hiện như thế nào?
Hướng dẫn trả lời:
– Tên cai lệ: thái độ hống hách, vô nhân tính, độc ác và thích vẻ ra oai. Trong đoạn hội thoại, hắn thường xuyên nói cướp lời người khác.
– Người nhà lí trưởng: hay nịnh bợ, hay khúm núm đối với tên cai lệ nhưng lại lên mặt với chị Dậu.
– Anh Dậu: tính cách hiền lành, luôn bị sợ sệt, ngại sự va chạm, muốn tránh xô xát với người khác.
– Chị Dậu: hay tỏ vẻ khúm núm, nhưng khi cần thiết thì cũng có thể trở nên dứt khoát, cứng rắn, mạnh mẽ.
Câu 2 (Sách giáo khoa | trang 103, 104, 105, 105, 107, Ngữ Văn lớp 8, tập 2)
Đọc đoạn trích trong sách giáo khoa và trả lời câu hỏi nêu ở dưới.
a) Sự chủ động tham gia cuộc hội thoại của nhân vật chị Dậu với nhân vật cái Tí phát triển ngược chiều nhau như thế nào?
b) Tác giả chủ đích miêu tả diễn biến của cuộc thoại như vậy có hợp với diễn biến tâm lí nhân vật không? Giải thích lý do vì sao?
c) Việc tác giả tô đậm được sự hồn nhiên và sự hiếu thảo của nhân vật cái Tí qua phần đầu cuộc thoại làm tăng lên sự kịch tính của câu chuyện như thế nào?
Hướng dẫn trả lời:
a)
Sự chủ động tham gia cuộc thoại của nhân vật chị Dậu và nhân vật cái Tí phát triển ngược nhau: Lúc đầu, cái Tí nói nhiều, còn chị Dậu chỉ biết im lặng. Về sau, chị Dậu nói nhiều nhiều, còn cái Tí thì ít nói hẳn đi:
b) Tác giả đã miêu tả diễn biến của cuộc thoại như vậy là rất hợp với tâm lí nhân vật. Bởi vì mới đầu, cái Tí rất hồn nhiên, vô tư chưa biết rằng mình sẽ bị bán đi mà chỉ biết quan tâm đến mẹ, còn chị Dậu đau lòng, chua xót vì buộc phải quyết định bán con nên chỉ biết im lặng. Về sau, cái Tí biết mình sắp bị bán cho nhà Nghị Quế nên sợ hãi, đau xót nên ít nói hẳn, còn chị Dậu nói nhiều vì phải thuyết phục hai đứa con nghe lời mình nên nói nhiều hơn.
c) Việc tác giả tô đậm lên sự hồn nhiên và thái độ hiếu thảo của cái Tí qua phần đầu của cuộc thoại làm tăng sự kịch tính của câu chuyện: Thoạt đầu, cái Tí rất hồn nhiên, vô tư chưa biết rằng mình sẽ bị bán đi, nó chỉ biết quan tâm đến mẹ, còn chị Dậu thì đau lòng vì buộc phải quyết định bán con nên chỉ biết im lặng, về sau này, cái Tí biết rằng mình sắp bị bán cho nhà Nghị Quế nên rất sợ hãi, đau xót nên ít nói hẳn đi, còn chị Dậu nói nhiều vì cần phải thuyết phục hai đứa con nghe lời mình nên buộc nói nhiều hơn.
Câu 3 (Sách giáo khoa | trang 107, Ngữ Văn lớp 8, tập 2)
Dựa vào những điều đã được biết về truyện “Bức tranh của em gái tôi” (sách Ngữ văn lớp 6, tập hai, trang 30) và đoạn trích bên dưới đây, em hãy cho biết rằng sự im lặng của nhân vật “tôi” biểu thị được điều gì.
Hướng dẫn trả lời:
Sự im lặng của nhân vật “tôi” đã biểu thị được:
– Thái độ bất ngờ, ngỡ ngàng của nhân vật “tôi” trước cái nhìn đầy tình yêu thương của người em gái đối với mình.
– Sự xấu hổ đến nỗi không dám nói thành lời khi thấy rằng mình chỉ nhận ra toàn cái xấu của em gái, trong khi đó người em lại nhận ra biết bao nhiêu điều tốt đẹp của mình.
Câu 4 (Sách giáo khoa | trang 107, Ngữ Văn lớp 8, tập 2)
Tục ngữ phương Tây có câu là: “Im lặng là vàng”, nhưng nhà thơ Tố Hữu lại viết như sau:
“Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối
Và dại khờ là những lũ người câm
Trên đường đi như những bóng âm thầm
Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng.”
(Liên hiệp lại)
Theo em, mỗi nhận xét trên đúng trong những trường hợp như thế nào?
Hướng dẫn trả lời:
Việc im lặng hay việc cất tiếng nói thành lời đều phụ thuộc vào thời điểm và hoàn cảnh. Ví dụ như một cuộc hội thoại, việc nói thì chỉ đem lại kết quả tiêu cực khi cần im lặng. Những lúc cần đấu tranh, chứng tỏ bản thân thì lại cần phải nói ra.
Vậy là các em học sinh thân yêu đã cùng với HOCMAI soạn xong bài Soạn bài Hội thoại (tiếp theo).Mỗi cuộc hội thoại đều chứa trong đó rất nhiều tâm ý của người nói và người nghe, vậy nên để sự truyền đạt được liền mạch và rõ ý thì bài học ngày hôm nay là vô cùng quan trọng. Các em hãy học bài thật kỹ và trao đổi quan điểm với bạn bè để nhớ những kiến thức thật lâu nhé. Các em hãy đừng quên truy cập hoctot.hocmai.vn để tham khảo thêm thật nhiều bài soạn bài bổ ích, đầy đủ, chi tiết nữa nhé!
, nằm trong chương trình Soạn văn 8.){kind=link}