Các em học sinh thân mến, với sự phát triển không ngừng của khoa học và kỹ thuật, các nhà khoa học đã nghiên cứu ra rất nhiều bằng chứng rằng thuốc lá rất độc hại đối với sức khỏe của con người. Bộ Giáo dục cuối cùng đã nhận thấy cần đưa những kiến thức ấy vào chương trình học chính thức của các em. Bộ đã quyết định đưa văn bản “Ôn dịch, thuốc lá” vào quá trình Soạn văn lớp 8. Ở bài viết này, HOCMAI sẽ hướng dẫn các em Soạn bài Ôn dịch, thuốc lá.
Bài viết tham khảo thêm:
- Soạn bài Luyện nói Kể chuyện theo ngôi kể kết hợp với miêu tả và biểu cảm
- Soạn bài Câu ghép
- Soạn bài Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I. Tác giả
– Nguyễn Khắc Viện sinh năm 1913 và mất năm 1997, là một vị bác sĩ nhi khoa.
– Quê ông ở làng Gôi Vị, hiện nay là xã Sơn Hòa, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh.
II. Tác phẩm
1. Hoàn cảnh sáng tác
“Ôn dịch, thuốc lá” là bài viết của Nguyễn Khắc Viện trong “Từ thuốc lá đến ma túy” – Bệnh nghiện, NXB Giáo dục, Hà Nội năm 1992.
2. Bố cục bài Ôn dịch thuốc lá
Gồm 3 phần:
- Phần 1: Từ đầu đến “còn nặng hơn cả AIDS”: Nêu ra vấn đề vô cùng nghiêm trọng của việc sử dụng thuốc lá ở mọi lứa tuổi.
- Phần 2: Từ tiếp theo đến “chính là đã đẩy con em vào con đường phạm pháp”: Những tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe thể chất và tinh thần của con người.
- Phần 3: Phần còn lại: Biện pháp phòng chống, hạn chế sử dụng thuốc lá, lời kêu gọi mọi người cùng truyền thông thông điệp.
3. Tóm tắt văn bản Ôn dịch thuốc lá
Thuốc lá có tác hại vô cùng ghê gớm, đe dọa tới sức khỏe và tính mạng kinh khủng hơn cả bệnh AIDS. Trong khói thuốc lá chứa rất nhiều chất độc thấm vào cơ thể, gây tác hại nghiêm trọng không chỉ đối với người sử dụng mà còn cả những người ở gần hít phải. Theo số liệu thống kê thực tế thu thập được, tỷ lệ thanh niên hút thuốc ở các thành phố lớn (như Hà Nội, Hồ Chí Minh, Đà Nẵng) ở nước ta ngang với các tỉ lệ thành phố Âu – Mỹ. Đã đến lúc mọi người phải cùng nhau đứng lên chống lại và ngăn ngừa nạn dịch này.
III. Đọc – hiểu văn bản
1. Nêu vấn đề là sự nghiêm trọng của việc sử dụng thuốc lá
– Những ôn dịch trong quá khứ như dịch hạch, thổ tả nhờ có tiến bộ của y học mà con người đã hầu như loại trừ được những dịch bệnh khủng khiếp ấy.
– Nhưng lại xuất hiện thêm những loại ôn dịch mới như: AIDS, thuốc lá – chưa tìm ra được giải pháp chữa trị, đặc biệt hơn là thuốc lá là thứ gây nghiện và có thể đe dọa đến sức khỏe của con người.
⇒ Cách đặt vấn đề tuy ngắn gọn nhưng đã nhấn mạnh được vào sự nguy hiểm của nạn ôn dịch này.
2. Tác hại của thuốc lá đối với con người
Ảnh hưởng của thứ ôn dịch thuốc lá này đến với sức khỏe con người:
– Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc và chúng khi thấm vào cơ thể thì:
- Những lông rung của những tế bào niêm mạc ở nang phổi, phế quản, vòm họng bị chất hắc ín bên trong khói thuốc lá làm tê liệt, gây ra ho hen, sau nhiều năm có thể gây ra viêm phế quản; chất hắc ín thấm vào tế bào lâu ngày gây ra tế bào ung thư.
- Các chất ô-xít các-bon bám chặt vào máu, vì nó mà oxi khó có thể tiếp cận với hồng cầu.
- Chất ni-cô-tin trong khói thuốc lá làm cho các động mạch co thắt lại, gây ra các bệnh như tắc động mạch, huyết áp cao, nhồi máu cơ tim.
– Khói thuốc lá còn đầu độc những người ở gần, xung quanh người hút thuốc cũng bị nhiễm độc và mắc những bệnh như viêm phế quản, ung thư, gây nguy hiểm cực lớn cho phụ nữ đang mang thai, ảnh hưởng xấu đến thai nhi…
⇒ Bác bỏ suy nghĩ sai lầm của người hút: “Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc kệ tôi!” → con người có quyền tự do cá nhân → bạn có thể hút thuốc nhưng xin đừng làm ảnh hưởng xấu tới mọi người xung quanh.
Ảnh hưởng xấu tới đạo đức của con người:
– Người lớn hút thuốc, trẻ em sẽ nhìn thấy, coi chuyện này là bình thường và học theo tấm gương xấu.
– Tỉ lệ hút thuốc lá ở độ tuổi thanh thiếu niên ngày càng tăng cao, khi cần tiền để mua thuốc lá có thể các em sẽ sẵn sàng trộm cắp, hoặc một khi đã hút thuốc lá thì rất dễ dàng tiếp cận với rượu bia, ma túy.
3. Lời kêu gọi, biện pháp phòng chống hút thuốc lá
– Các nước phát triển đều rất tích cực trong chiến dịch phòng chống việc sử dụng thuốc lá.
– Các biện pháp trong văn bản như: cấm hút thuốc ở những nơi công cộng, phạt nặng những cá nhân và tập thể vi phạm, tài liệu khẩu hiệu phòng chống hút thuốc lá lấn át những quảng cáo của các hãng thuốc lá.
– Việt Nam vốn đang trong tình trạng có nhiều bệnh tật giờ lại có thêm ôn dịch thuốc lá thì vấn đề đang trở nên vô cùng nguy hiểm, chính vì vậy chúng ta đều cần nêu cao tinh thần nói “không” với thuốc lá.
4. Ôn dịch thuốc lá thuộc kiểu văn bản nào?
Kiểu văn bản của “Ôn dịch, thuốc lá” là: Văn bản nhật dụng
Tổng kết:
– Nội dung: Bài viết đã nêu ra tác hại nghiêm trọng của ôn dịch thuốc lá cũng như kêu gọi mọi người nêu cao quyết tâm chống lại thứ ôn dịch nguy hiểm này.
– Nghệ thuật: dẫn chứng thuyết phục, lý lẽ sắc bén…
IV. Trả lời câu hỏi
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 8 Tập 1 | Trang 121):
Các em hãy phân tích ý nghĩa của việc dùng dấu phẩy trong đầu đề của văn bản: “Ôn dịch, thuốc lá”. Chúng ta có thể sửa “Ôn dịch, thuốc lá” trở thành “Thuốc lá là một loại ôn dịch” được hay không?
Hướng dẫn giải bài:
– “Ôn dịch” là từ để chỉ chung các loại bệnh nguy hiểm, có thể lây lan rộng rãi gây nguy hiểm hoặc làm chết người hàng loạt trong một thời gian nhất định.
– “Thuốc lá” là một loại sản phẩm gây ra nguy hại to lớn đến với sức khỏe của con người.
– Việc sử dụng dấu phẩy giữa “ôn dịch” và “thuốc lá” nhằm tạo ra ấn tượng mạnh mẽ với người đọc rằng thuốc lá giống như một thứ ôn dịch, vô cùng nguy hiểm.
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 8 Tập 1 | Trang 121):
Vì sao tác giả lại dẫn lời Trần Hưng Đạo để bàn về việc đánh giặc trước khi đi vào phân tích tác hại của thuốc lá? Điều đó có tác dụng gì trong lập luận vấn đề?
Hướng dẫn giải bài:
– Tác giả đã trích dẫn lời của Trần Hưng Đạo như sau: “Nếu đánh giặc như vũ bão thì không đáng sợ, đáng sợ là giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu”.
– Từ câu nói so sánh đầy mỉa mai mà chân thực của Trần Hưng Đạo, tác giả muốn liên hệ đến tác hại ngấm ngầm của thuốc lá gây ra cho con người chậm rãi giống như hình ảnh “giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu”: thuốc lá cũng chính là một loại giặc nguy hiểm cần phải chống lại, nếu không thì sẽ gây hiểm họa khó lường.
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 8 Tập 1 | Trang 121):
Vì sao tác giả lại đặt giả định rằng có người bảo: “Tôi hút; tôi bị bệnh, mặc tôi!” trước khi tác giả nêu lên những tác hại về phương diện xã hội của việc hút thuốc lá?
Hướng dẫn giải bài:
Tác giả đặt giả định rằng có người bảo “Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi!” rồi đưa ra ý kiến cá nhân để bác bỏ đi thứ suy nghĩ sai lầm này: Không được biện minh bằng cách đó là quyền tự do riêng tư của mỗi cá nhân, bởi điều đó đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của những người xung quanh.
Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 8 Tập 1 | Trang 122):
Vì sao tác giả lại so sánh tình hình hút thuốc lá ở nước ta với các nước ở Âu – Mỹ trước khi ông đưa ra kiến nghị: Đã đến lúc mọi người phải cùng nhau đứng lên chống lại, ngăn ngừa thứ nạn ôn dịch này?
Hướng dẫn giải bài:
– Tuy nước ta phát triển còn chậm hơn so với các nước châu Mỹ, châu Âu, nhưng tỷ lệ sử dụng thuốc lá lại ngang với các nước họ – đó chính là điều đáng báo động.
– Các nước phát triển sớm đã đưa ra những biện pháp thiết thực và quyết liệt, nhưng ở nước ta cho đến hiện nay thì chưa được như vậy.
– Nước ta hiện nay còn phải đối mặt với quá nhiều loại dịch bệnh nguy hiểm, mà chúng ta lại đem về nước thêm thứ ôn dịch vừa tốn kém vừa nguy hại này.
⇒ Sự so sánh này là vô cùng cần thiết nhằm báo động tác hại khôn lường của thuốc lá.
V. Luyện tập (Sách giáo khoa Ngữ Văn 8 Tập 1 | Trang 122)
Các em hãy ghi lại cảm nghĩ của mình sau khi đọc bản tin của báo Sài Gòn tiếp thị trích từ bài đọc thêm số hai trong năm dòng.
Hướng dẫn giải bài:
Bản tin của báo Sài Gòn tiếp thị đã cung cấp cho người đọc thông tin về cái chết của Rốt-sin, là một tỷ phú được thừa hưởng khối tài sản kếch xù. Anh ta đã chết vì chơi bạch phiến quá liều khi chỉ mới hai mươi tư tuổi. Đó chính là bài học dành cho thế hệ thiếu niên cần tránh xa các tệ nạn xã hội. Cũng như lời cảnh tỉnh dành cho các bậc phụ huynh cần phải có biện pháp giáo dục con cái hợp lý. Cuộc sống ngắn ngủi, đừng đánh mất đi sức khỏe và tính mạng của bản thân.
Chúng ta cuối cùng đã cùng nhau làm xong bài Soạn bài Ôn dịch, thuốc lá rồi, một văn bản truyền thông một thông điệp hết sức quan trọng, về việc bài trừ thuốc lá. Các em dù đã thấy được phụ huynh mình, hoặc hàng xóm mình hút thuốc lá nhưng cũng đừng bắt chước làm theo nhé! Như các em đã đọc ở văn bản, thuốc lá rất nguy hiểm đối với sức khỏe của các em và mọi người xung quanh em, hơn nữa nó còn gây nghiện nữa, HOCMAI mong rằng các em chú ý thật kỹ. Và để tìm thêm nhiều bài soạn bài hay nữa, các em hãy tìm thêm tại website hoctot.hocmai.vn các em nhé!
