Xin chào các em học sinh, trong quá trình soạn văn lớp 8, các em đã được tiếp xúc với văn bản tự sự và đến bài hôm nay các em sẽ được biết thêm một loại văn bản nữa, đó chính là văn bản thuyết minh. Đây là loại văn bản được sử dụng vô cùng rộng rãi và phổ biến trong đời sống hàng ngày. Để tìm hiểu khái niệm, và lý do tại sao văn bản thuyết minh được sử dụng rộng rãi như vậy, các em học sinh hãy cùng HOCMAI đi vào bài viết hôm nay Soạn bài Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh nhé!
Bài viết tham khảo thêm:
- Soạn bài Nói giảm nói tránh
- Soạn bài Luyện nói Kể chuyện theo ngôi kể kết hợp với miêu tả và biểu cảm
- Soạn bài Câu ghép
I. Vai trò và đặc điểm chung của văn thuyết minh
1. Văn bản thuyết minh trong đời sống con người
Đọc các văn bản trong sách giáo khoa và trả lời những câu hỏi sau:
– Mỗi văn bản được nêu ra ở trên trình bày, giới thiệu, giải thích về điều gì?
- Văn bản “Cây dừa Bình Định”: trình bày công dụng của dừa và lợi ích mà dừa mang lại đối với cuộc sống người dân Bình Định.
- Văn bản “Tại sao lá cây có màu xanh lục”: giải thích nguyên nhân vì sao lá cây có màu xanh lục và vai trò của chất diệp lục đối với sự sống của cây.
- Văn bản “Huế”: giới thiệu về Cố Đô Huế như là trung tâm văn hóa và nghệ thuật lớn của Đất nước Việt Nam.
– Em thường gặp các loại văn bản giống như trên ở đâu?
Em thường gặp các loiaj văn bản trên trong sách, báo, tạp chí,…
– Em hãy kể thêm một vài văn bản cùng loại mà em đã biết: “Bánh đậu” (trích “Hà Nội băm sáu phố phường” của Thạch Lam), “Phở” của Nguyễn Tuân, “Khoai lang” của Vũ Bằng…
2. Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh
a) Các văn bản trên có thể được xem là văn bản tự sự hay không? Tại sao? Các văn bản ấy khác nhau ở chỗ nào?
b) Các văn bản kể trên có đặc điểm chung nào làm chúng trở thành một kiểu văn bản riêng?
c) Các văn bản trên đã thuyết minh về các đối tượng bằng những phương thức nào?
d) Ngôn ngữ của các văn bản trên có đặc điểm gì?
Hướng dẫn giải bài:
a)
– Các văn bản đã nên bên trên không phải là văn bản tự sự.
– Lý do: Bởi vì các văn bản trên không có nhân vật hay tình huống câu chuyện, không trình bày diễn biến của sự việc…
b) Các văn bản trên giới thiệu, giải thích hoặc trình bày về nguồn gốc, đặc điểm của sự vật, hiện tượng một cách khách quan và chính xác.
c) Các văn bản trên đã thuyết minh về các đối tượng bằng những phương thức: giới thiệu, giải thích và trình bày.
d) Ngôn ngữ được sử dụng trong các văn bản trên là: ngôn ngữ khoa học, khách quan và chính xác.
Tổng kết:
– Văn bản thuyết minh là một kiểu văn bản rất thông dụng trong mọi lĩnh vực trong đời sống nhằm cung cấp kiến thức (tri thức) về đặc điểm, tính chất và nguyên nhân… của các sự vật, các hiện tượng trong tự nhiên và xã hội bằng phương thức giới thiệu, giải thích và trình bày.
– Kiến thức (hay tri thức) trong văn bản thuyết minh đòi hỏi tính khách quan, xác thực và hữu ích cho con người.
– Văn bản thuyết minh cần được trình bày một cách chặt chẽ, rõ ràng và chính xác.
II. Luyện tập
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 8 Tập 1 | Trang 117):
Các văn bản được đề cập trong sách giáo khoa có phải văn bản thuyết minh không? Vì sao?
Hướng dẫn giải bài:
Hai văn bản “Con giun đất” và “Khởi nghĩa Nông Văn Vân” đều là những văn bản thuyết minh.
Lý do:
– Về nội dung:
- Văn bản “Khởi nghĩa Nông Văn Vân” cung cấp cho chúng ta về kiến thức lịch sử.
- Văn bản “Con giun đất” cung cấp cho chúng ta kiến thức khoa học (cụ thể là kiến thức trong sinh học).
– Về hình thức: Cả hai văn bản đều sử dụng những câu văn ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu.
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 8 Tập 1 | Trang 118):
Hãy đọc lại văn bản “Thông tin về ngày Trái Đất năm 2000” và cho biết nó thuộc thể loại văn bản nào? Phần nội dung thuyết minh có trong văn bản này có tác dụng gì?
Hướng dẫn giải bài:
– Văn bản “Thông tin về ngày Trái Đất năm 2000” thuộc thể loại văn bản nghị luận.
– Phần nội dung thuyết minh có trong văn bản này nhằm chỉ rõ tác hại to lớn của bao bì ni lông để người đọc nắm được, từ đó mọi người nhất là các em học sinh sẽ có ý thức về việc hạn chế sử dụng bao bì ni lông.
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 8 Tập 1 | Trang 118):
Các văn bản khác như văn bản tự sự, văn bản miêu tả, văn bản biểu cảm hay văn bản nghị luận có cần yếu tố thuyết minh hay không? Vì sao?
Hướng dẫn giải bài:
– Các văn bản khác như văn bản tự sự, văn bản miêu tả, văn bản biểu cảm hay văn bản nghị luận đôi khi cũng cần có yếu tố thuyết minh.
– Lý do: Nhờ có yếu tố thuyết minh mà nội dung của các văn bản trên sẽ trở nên sáng rõ, khách quan và thuyết phục người đọc, người nghe hơn.
III. Bài tập ôn luyện
Dựa vào văn bản “Thông tin về ngày Trái Đất năm 2000” mà các em đã học, hãy viết một đoạn văn ngắn thuyết minh về tác hại to lớn của việc sử dụng bao bì ni lông.
Hướng dẫn giải bài:
Việc sử dụng bao bì ni lông bừa bãi của con người đang gây nguy hiểm tai hại đến môi trường của Trái Đất. Chúng ta đã biết rất rõ rằng bao bì ni lông có đặc tính không thể phân hủy của pla-xtic. Hàng năm, có hàng triệu tấn bao bì ni lông được con người thải ra môi trường. Lượng lớn bao bì ni-lông đó đã cản trở quá trình sinh trưởng của thực vật bị nó bao quanh, cản trở sự phát triển của cỏ cây gây xói mòn đất ở vùng đồi núi. Những bao ni lông bị vứt bừa bãi xuống cống làm tắc các đường dẫn nước thải, làm tăng khả năng ngập lụt vào những mùa mưa. Cống rãnh bị tắc tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi phát triển, khiến dịch bệnh có thể lây lan nhanh chóng… Bao ni lông màu đựng thực phẩm còn có chứa kim loại chì, ca-đi-mi sẽ gây nguy hại nghiêm trọng đến não bộ và gây ra bệnh ung thư phổi. Đặc biệt là khi đốt sẽ tạo ra các loại khí độc, khi con người hít phải sẽ mắc các triệu chứng như khó thở, nôn ra máu, ảnh hưởng đến nội tiết trong cơ thể… Không những môi trường tự nhiên bị ô nhiễm mà sức khỏe của con người cũng bị tổn hại nghiêm trọng. Chính vì vậy, chúng ta hãy chung tay hạn chế tối đa việc sử dụng bao bì ni lông.
Vậy là cuối cùng bài viết Soạn bài Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh rồi, các em đã phân biệt được các loại văn bản như văn bản thuyết minh, văn bản tự sự, văn bản nghị luận chưa nhỉ? Để tìm hiểu thêm những loại văn bản khác, định nghĩa, đặc điểm của chúng và cách áp dụng trong các bài tập làm văn thì các em hãy truy cập website hoctot.hocmai.vn nhé!
