Với hy vọng cung cấp thêm những gợi ý tham khảo cho quá trình học phần Tiếng Việt trong chương trình Ngữ Văn 9, các bạn học sinh có thể theo dõi bài soạn Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp trong bài viết dưới đây!
Tham khảo thêm:
Soạn bài Sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh
Soạn bài Xưng hô trong hội thoại
Soạn bài khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
I. Cách dẫn trực tiếp
Câu hỏi (SGK Ngữ Văn 9 tập 1, trang 53)
Đọc đoạn trích từ truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của tác giả Nguyễn Thành Long. Trả lời các câu hỏi sau:
- Trong đoạn trích (a), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ của anh thanh niên? Bộ phận in đậm được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng những dấu gì?
- Trong đoạn trích (b), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ của ông họa sĩ? Bộ phận in đậm được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng những dấu gì?
- Trong cả hai đoạn trích (a) và (b), người viết có thể thay đổi vị trí giữa bộ phận in đậm với bộ phận đứng trước nó trong câu được hay không? Nếu được thì hai bộ phận ấy ngăn cách với nhau bằng những dấu gì?
Gợi ý: Đọc hiểu ngữ cảnh trong đoạn trích, từ đó tìm ra câu trả lời
Hướng dẫn giải:
1.
– Trong đoạn trích (a), phần in đậm trong đoạn là lời nói của anh thanh niên.
– Người đọc có thể xác định được nhờ có cụm từ chỉ dẫn “cháu nói” trong lời của anh thanh niên.
– Anh đang nhắc lại lời của chính mình, đã từng nói với bác tài trong quá khứ cho ông họa sĩ nghe.
– Bộ phận in đậm được ngăn cách với bộ phận đứng trước trong câu văn bằng dấu hai chấm (:) và dấu ngoặc kép (“”).
2.
– Trong đoạn trích (b), phần in đậm trong đoạn là suy nghĩ của ông họa sĩ.
– Người đọc có thể xác định được nhờ có cụm từ chỉ dẫn “họa sĩ nghĩ thầm” trong câu văn.
– Ông họa sĩ tự nghĩ trong đầu những khả năng xảy ra khi đối mặt với sự vội vã, luống cuống của anh thanh niên..
– Bộ phận in đậm được ngăn cách với bộ phận đứng trước trong câu văn bằng dấu hai chấm (:) và dấu ngoặc kép (“”).
3.
– Người viết hoàn toàn có thể thay đổi vị trí giữa bộ phận in đậm với bộ phận đứng trước nó trong câu.
– Khi thay đổi vị trí, cần có thêm dấu gạch ngang (-) giữa hai bộ phận trong câu.
Ví dụ:
– “Đấy, bác cũng chẳng “thèm” người là gì?” – Cháu nói.
– “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu không kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn”- Ông họa sĩ nghĩ thầm.
II. Cách dẫn gián tiếp
Câu hỏi (SGK Ngữ Văn 9 tập 1, trang 53 – 54)
Đọc hai đoạn trích từ truyện ngắn “Lão Hạc”, Nam Cao cùng tác phẩm “chủ tịch Hồ Chí Minh: Tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại”, Nguyễn Văn Đồng. Trả lời các câu hỏi sau:
- Trong đoạn trích (a), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ? Bộ phận in đậm được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng dấu gì?
- Trong đoạn trích (b), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ? Ngăn cách giữa bộ phận in đậm là từ gì? Có thể thay từ đó bằng từ gì?
Gợi ý: Đọc hiểu ngữ cảnh trong đoạn trích, từ đó tìm ra câu trả lời
Hướng dẫn giải:
– Trong đoạn trích (a), phần in đậm trong đoạn là lời nói của lão Hạc, dùng để an ủi con trai mình khi không cưới được vợ.
– Bộ phận in đậm không được ngăn cách với bộ phận đứng trước trong câu văn bằng bất kỳ dấu hiệu gì.
– Trong đoạn trích (b), phần in đậm trong đoạn là suy nghĩ, những suy nghĩ sai lầm của mọi người khi nghĩ về chủ tịch Hồ Chính Minh.
– Tác giả Phạm Văn Đồng muốn nhấn mạnh, tránh cho người đọc có suy nghĩ Bác sống khổ hạnh như tu sĩ ẩn cư, nhà hiền triết.
– Người đọc có thể nhìn vào từ “hiểu” trong câu để biết được đoạn bôi đậm phía sau là lời dẫn được thuật lại.
– Bộ phận in đậm được ngăn cách với bộ phận đứng trước trong câu văn với từ “rằng”.
⇒ Trong câu văn này, người viết có thể thay thế từ “rằng” thành từ “là”. Nghĩa câu vẫn không đổi, giữ nguyên tính lô-gíc.
III. Luyện tập
Câu hỏi 1 (SGK Ngữ Văn 9 tập 1, trang 54)
Tìm lời dẫn từ đoạn trích trong tác phẩm Lão Hạc và trả lời câu hỏi:
a, Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn… mà lão xử với tôi như thế này à?”
b, Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng: “Cái vườn… Hồi ấy, mọi thức còn rẻ cả…”
- Lời dẫn trong đoạn trích là lời nói hay ý nghĩ?
- Nhận biết lời dẫn trên là trực tiếp hay gián tiếp?
Gợi ý: Chú ý xem xét dấu hiệu qua các dấu ngoặc kép, dấu hai chấm được dùng trong đoạn trích
Hướng dẫn giải:
a,
– Trong đoạn trích (a), lời dẫn là: “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão thế mà lão xử với tôi như thế này à?”.
– Lời dẫn trong đoạn trích (a) là lời nói của cậu Vàng với lão Hạc.
– Câu dẫn trên là câu dẫn trực tiếp, được dùng để dẫn lời của “cậu vàng” khi nhìn lão Hạc sau khi suýt bị bán đi.
b,
– Trong đoạn trích (b), lời dẫn có nội dung là: “Cái vườn là của con ta. Hồi còn mồ ma mẹ nó, mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng, dè sẻn mãi, mới để ra được năm mươi đồng bạc tậu. Hồi ấy, mọi thức còn rẻ cả…”.
– Lời dẫn trong đoạn trích (b) là ý nghĩ của chính lão Hạc.
– Câu dẫn trên là câu dẫn trực tiếp, được dùng để diễn tả ý nghĩ của lão Hạc.
Câu hỏi 2 (SGK Ngữ Văn 9 tập 1, trang 54)
Viết văn nghị luận dựa theo 3 ý kiến theo cách dẫn trực tiếp và gián tiếp:
Hướng dẫn giải:
a,
– Lời dẫn trực tiếp: Phát biểu trước hội nghị Đại biểu lần II của Đảng, chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu rõ: “Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là biểu tượng của một dân tộc anh hùng”
– Lời dẫn gián tiếp: Qua bài báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu lần thứ II của Đảng, chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng chúng ta nhớ tới công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy tiêu biểu cho dân tộc anh hùng.
b,
– Lời dẫn trực tiếp: Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng viết về chủ tịch Hồ Chí Minh: “Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được..”
– Lời dẫn gián tiếp: Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được. Đây là những nhận xét của cố thủ tướng Phạm Văn Đồng khi viết về Bác trong cuốn sách của ông.
c,
– Lời dẫn trực tiếp: Khi bàn về Tiếng Việt, nhà văn Đặng Thai Mai từng viết: “Người Việt Nam ngày nay có lý do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình”.
– Lời dẫn gián tiếp: Đối với nhà văn Đặng Thai Mai, người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình.
Câu hỏi 3 (SGK Ngữ Văn 9 tập 1, trang 54)
Thuật lại lời nói của nhân vật Vũ Nương thành lời dẫn gián tiếp
Gợi ý: Thêm các từ nối vào trong câu văn, giúp câu văn trở thành lời dẫn gián tiếp
Hướng dẫn giải:
Lời dẫn gián tiếp của Vũ Nương:
… Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi Phan Lang một chiếc trâm vàng, dặn rằng nếu gặp Trương Sinh thì hỏi chàng ấy có còn nhớ tình xưa nghĩa cũ, xin lập đàn giải oan, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước thì nàng sẽ trở về.
Trên đây là Soạn bài cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp do HOCMAI tổng hợp. Với mục tiêu giúp các bạn học sinh học và thi tốt, hiệu quả hơn, mong các bạn tham khảo chuỗi bài hướng dẫn Soạn văn 9. Hy vọng các bạn học sinh luôn ôn tập tốt và chuẩn bị đủ kiến thức để quá trình học tập Ngữ Văn 9 diễn ra hiệu quả!
