Trong bài viết này, HOCMAI muốn gửi tới các em học sinh bài Soạn bài Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận, nằm trong chương trình Soạn văn 8. Trong văn nghị luận, những yếu tố như biểu cảm, tự sự, miêu tả đều có tác dụng, giá trị riêng. Để sử dụng được chúng một cách phù hợp, đem lại giá trị cao nhất cho bài văn thì các em cần nắm rõ những kiến thức căn bản trong bài viết ngày hôm nay. Các em hãy cùng HOCMAI tham khảo bài nhé!
Bài viết tham khảo thêm:
- Soạn bài Hội thoại (tiếp theo)
- Soạn bài Luyện tập: Đưa yếu tố biểu cảm vào bài văn nghị luận
- Soạn bài Lựa chọn trật tự từ trong câu
I. Yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận
Câu 1 (Sách giáo khoa | trang 113, Ngữ Văn 8, tập hai)
Đọc những đoạn văn trong sách giáo khoa và trả lời những câu hỏi dưới đây:.
– Vì sao đoạn trích (a) có sử dụng yếu tố tự sự nhưng lại không phải là văn bản tự sự, còn đoạn trích (b) có sử dụng yếu tố miêu tả nhưng lại không phải là văn bản miêu tả?
– Giả sử đoạn trích (a) không sử dụng những chi tiết cụ thể kể lại một kiểu bắt lính tàn ác và kỳ quặc, liệu ta có thể lường trước hết được việc mộ những người lính “tình nguyện” đã gây ra sự nhũng lạm trắng trợn đến tới mức nào không? Còn ở đoạn trích (b) nếu thiếu những dòng miêu tả sinh động về những người lính Việt Nam bị xích tay, hay bị nhốt ở trong trường học, “có lính Pháp đứng canh gác, lưỡi lê tuốt trần, đạn lên nòng sẵn” thì ta có thể hình dung rõ sự giả dối, sự lừa gạt trong lời rêu rao về “lòng sốt sắng đầu quân tấp nập và không hề ngần ngại” được không?
– Từ việc tìm hiểu bên trên, em có nhận xét gì về vai trò của các yếu tố tự sự và yếu tố miêu tả trong văn nghị luận?
Hướng dẫn trả lời:
– Đoạn trích (a) và đoạn trích (b) có sử dụng yếu tố miêu tả và yếu tố tự sự nhưng cả hai đều là văn bản nghị luận. Mục đích của cả hai đoạn trích là để tố cáo, vạch trần tội ác của bọn thực dân Pháp.
– Nếu như ở trong đoạn (a) không có các chi tiết cụ thể kể về sự việc bắt lính thì người đọc sẽ không thể hình dung được việc mộ lính tình nguyện đã diễn ra một cách hết sức trắng trợn và tinh vi đến mức nào.
– Nếu như ở trong đoạn (b) không có những dòng miêu tả về hình ảnh khi những người lính Việt Nam bị xích tay, bị nhốt trong trường học thì người đọc sẽ không thể hình dung được sự thê thảm của những người bị bắt lính là như thế nào, văn bản sẽ bị mất đi sự sinh động cụ thể.
⇒ Yếu tố tự sự và yếu tố miêu tả giúp cho văn bản nghị luận trở nên sinh động hơn, cụ thể hơn, và có sức thuyết phục mạnh mẽ hơn.
Câu 2 (Sách giáo khoa | trang 114, Ngữ Văn 8, tập hai)
Đọc văn bản trong sách giáo khoa và trả lời những câu hỏi sau.
a) Tìm những yếu tố tự sự và yếu tố miêu tả trong văn bản trên và hãy cho biết tác dụng của chúng.
b) Vì sao tác giả của văn bản trên đã không kể lại đầy đủ và cặn kẽ toàn bộ hai câu chuyện “Chàng Trăng” và “Nàng Han”, mà chỉ tả một cách cụ thể một số hình ảnh và kể kĩ càng một số chi tiết trong những câu chuyện ấy?
Hướng dẫn trả lời:
a) Những yếu tố miêu tả và biểu cảm được sử dụng trong đoạn văn trên:
– Yếu tố tự sự: Kể về câu chuyện “chàng Trăng” (mẹ chàng nằm mơ thấy thỏ trắng nhảy qua ngực và đẻ ra chàng, sau đó chàng đã giết tên bạo chúa và biến vào mặt trăng) của dân tộc người M’nông và chuyện “Nàng Han” (có công đánh thắng giặc ngoại xâm sau đó nàng đã bay về trời) của dân tộc người Thái.
– Yếu tố miêu tả:
- Mơ thấy thỏ trắng nhảy ngang qua ngực.
- Chàng không nói, cũng không cười, chỉ thích thú chơi khiên đao.
- Dòng thác Pông-gơ-ni với những vầng sáng bạc.
- Cờ lệnh có bằng chăn dệt ngũ sắc.
- Những vũng, những ao đầy chi chít nối tiếp vết chân voi ngựa của quân nàng.
b) Vì yếu tố kể và yếu tố tả chỉ đóng yếu tố phụ, không phải là mục đích chính của văn bản.
Câu 3 (Sách giáo khoa | trang 114, Ngữ Văn 8, tập hai)
Từ việc tìm hiểu trên, hãy cho biết rằng: Khi đưa những yếu tố tự sự và yếu tố miêu tả vào bài văn nghị luận, cần có những chú ý gì?
Hướng dẫn trả lời:
- Tránh làm dụng (sử dụng quá nhiều) yếu tố miêu tả, yếu tố tự sự trong văn bản nghị luận.
- Miêu tả và tự sự chỉ sử dụng với mục đích là làm sáng tỏ luận điểm, làm cho luận điểm trở nên nổi bật hơn.
Tổng kết:
– Bài văn nghị luận thường vẫn cần phải sử dụng các yếu tố tự sự và yếu tố miêu tả. Hai yếu tố này đều giúp cho việc trình bày luận cứ trong bài văn nghị luận được rõ ràng hơn, cụ thể hơn, sinh động hơn, và do đó có sức thuyết phục mạnh mẽ hơn.
– Các yếu tố tự sự và yếu tố miêu tả được dùng làm luận cứ phải phục vụ cho việc làm rõ được luận điểm, không được phá vỡ sự mạch lạc nghị luận của bài văn.
II. Luyện tập sử dụng yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận
Câu 1 (Sách giáo khoa | trang 116, Ngữ Văn 8, tập hai)
Chỉ ra các yếu tố tự sự và yếu tố miêu tả trong đoạn văn nghị luận ở sách giáo khoa và cho biết về tác dụng của chúng.
Hướng dẫn trả lời:
– Yếu tố tự sự: “Đêm nay rất đẹp”; “Sắp Trung thu”; “Mười mấy ngày qua…”.
– Yếu tố miêu tả:
- Trời xứ Bắc hẳn đang trong, trăng hẳn sáng và tròn; Bỗng đêm nay trăng lại sáng quá chừng. Trong suốt, huyền ảo, bao la, vỗ về.
- Ngay bên khung cửa sổ, lồng trong những bóng cây… Nó tình tứ, ăm ắp, nó rạo rực, nó muốn yêu, muốn chan hòa, muốn thưởng thức, muốn giãi bày, muốn bộc lộ.
- Như đành để mặc cho đêm lành, đêm đẹp cho trăng mời trăng giục.
– Tác dụng: Giúp người đọc hiểu được rõ hơn về hoàn cảnh sáng tác ra bài thơ và tâm trạng của nhà thơ trong một đêm trăng.
Câu 2 (Sách giáo khoa | trang 116, Ngữ Văn 8, tập hai)
Nếu viết bài tập làm văn theo đề bài sau: “Nêu ý kiến của em về vẻ đẹp trong bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen”” thì em có cần vận dụng các yếu tố tự sự và yếu tố miêu tả vào bài làm không? Giải thích lý do vì sao?
Hướng dẫn trả lời:
– Nên sử dụng những yếu tố miêu tả để bài văn được hay hơn và sinh động hơn.
– Việc vận dụng sẽ giúp cho người viết gợi tả được, tôn lên được vẻ đẹp của hoa sen, của hồ sen đồng thời kết hợp với yếu tố tự sự giúp cho người viết đối thoại với bạn đọc hoặc nói lên được sự gắn bó, những kỉ niệm của bản thân với hoa sen.
Vậy là các em học sinh thân yêu đã cùng với HOCMAI soạn xong bài Soạn bài Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận. Vậy là chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu tác dụng, chức năng của yếu tố tự sự và miêu tả trong một bài văn nghị luận là như thế nào rồi, các em đã nắm rõ được những kiến thức trọng tâm chưa nào?. Các em hãy đừng quên truy cập hoctot.hocmai.vn để tham khảo thêm thật nhiều bài soạn bài bổ ích, đầy đủ, chi tiết nữa nhé!
