Trong bài viết này, HOCMAI muốn gửi tới các em học sinh bài Soạn bài Ôn tập về văn bản thuyết minh, nằm trong chương trình Soạn văn 8. Phương pháp thuyết minh đã được Bộ Giáo dục chú trọng và chia ra làm rất nhiều bài trong chương trình học của các em bởi độ quan trọng, tính thực tiễn của nó. Ở bài học này, các em sẽ được học cách soạn thảo một văn bản thuyết minh.
Bài viết tham khảo thêm:
I. ÔN TẬP LÝ THUYẾT VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH
Câu 1 (trang 35 | Sách giáo khoa Ngữ văn 8, tập 2)
Văn bản thuyết minh có tác dụng và vai trò như thế nào trong đời sống của chúng ta?
Hướng dẫn trả lời:
Văn bản thuyết minh là một kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực của đời sống nhắm tới việc cung cấp các tri thức về nguyên nhân, đặc điểm, tính chất… của các sự vật, sự việc và hiện tượng trong tự nhiên, xã hội cho con người bằng phương thức giới thiệu, trình bày, giải thích.
Câu 2 (trang 35 | Sách giáo khoa Ngữ văn 8, tập 2)
Văn bản thuyết minh thì có những tính chất gì khác biệt với văn bản miêu tả, tự sự, nghị luận, biểu cảm?
Hướng dẫn trả lời:
Văn bản thuyết minh khác với các loại văn bản khác chủ yếu ở tính chất giới thiệu (thuyết minh). Văn thuyết minh không nặng về phần kể chuyện như văn tự sự, không miêu tả tỉ mỉ, rõ nét, chi tiết như văn miêu tả, không biểu cảm, bộc lộ cảm xúc mạnh mẽ như văn biểu cảm, cũng không thuyết lí, lập luận như văn nghị luận. Thuyết minh chú trọng trình bày, giải thích, giới thiệu khách quan, rõ ràng, xác thực.
- Văn tự sự: Kể lại một sự việc, câu chuyện, tình huống, con người theo một trình tự.
- Văn miêu tả: Mô tả, tái hiện lại đặc điểm hoặc tính chất của một sự việc, sự vật, con người.
- Văn biểu cảm: Mục đích chính của bài văn là bộc lộ cảm xúc, tình cảm.
- Văn nghị luận: Mục đích chính của bài văn là trình bày ý kiến, luận điểm.
- Văn thuyết minh: Mục đích chính của bài văn là cung cấp tri thức một cách khách quan về sự vật, hiện tượng…
Câu 3 (trang 35 | Sách giáo khoa Ngữ văn 8, tập 2)
Muốn làm tốt một bài văn thuyết minh, các em cần phải chuẩn bị những gì? Một bài văn thuyết minh cần phải làm nổi bật điều gì?
Hướng dẫn trả lời:
Muốn làm được tốt một bài văn thuyết minh, trước hết chúng ta phải tìm hiểu kỹ về một đối tượng cần thuyết minh (hiện tượng, sự vật, tình huống, câu chuyện) bằng cách quan sát,lắng nghe trực tiếp hoặc tìm hiểu thông qua sách báo, vô tuyến truyền hình, phim ảnh, mạng xã hội hay các phương tiện thông tin đại chúng khác. Một bài văn thuyết minh cần phải làm nổi bật được những đặc điểm, chức năng, tính chất, tác dụng… và quan trọng nhất vẫn chính là mối quan hệ giữa đời sống con người với đối tượng được thuyết minh trong bài.
Câu 4 (trang 35 | Sách giáo khoa Ngữ văn 8, tập 2)
Những phương pháp thuyết minh nào thì thường được chúng ta chú ý vận dụng?
Hướng dẫn trả lời:
Những phương pháp thuyết minh thường được chúng ta vận dụng và áp dụng kết hợp với nhau là: nêu định nghĩa, giải thích, phân tích, nêu ví dụ, liệt kê, dùng số liệu, phân loại, so sánh…
II. LUYỆN TẬP VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH
Câu 1 (trang 35 | Sách giáo khoa Ngữ văn 8, tập 2)
Hướng dẫn trả lời:
a) Giới thiệu một đồ dùng:
Mở bài:
Giới thiệu về một đồ dùng một cách khái quát nhất, chung nhất.
Thân bài:
– Cấu tạo của đồ dùng đó.
– Những đặc điểm của đồ dùng đó.
– Những lợi ích của đồ dùng đó đối với chúng ta.
Kết bài:
Bày tỏ thái độ của em đối với đồ dùng đó.
b) Giới thiệu một danh lam thắng cảnh:
Mở bài:
Giới thiệu chung về danh lam thắng cảnh nổi tiếng (vị trí địa lý, những điểm nổi bật về thắng cảnh mà ai cũng biết, bao gồm những bộ phận nào…)
Thân bài:
Lần lượt giới thiệu và mô tả từng phần trong danh lam thắng cảnh.
Kết bài:
Vị trí ghi dấu của thắng cảnh đó trong trái tim của mỗi người.
c) Giới thiệu một thể loại văn học
Mở bài:
Nêu định nghĩa, khái niệm chung về một thể loại văn học.
Thân bài:
Giới thiệu, liệt kê và phân tích các đặc điểm, công dụng của thể loại đó (kèm theo ví dụ minh họa)
Kết bài:
Cảm nhận của em về vẻ đẹp của thể loại văn học đó.
d) Giới thiệu một phương pháp (làm một thí nghiệm, đồ dùng học tập)
Bài văn thuyết minh sẽ bao gồm:
- Nguyên vật liệu của đồ dùng cần chuẩn bị và tìm hiểu.
- Giới thiệu về thứ tự trình bày và cách thức thực hiện.
- Kết quả cuối cùng thu được và yêu cầu chất lượng đối với đồ dùng học tập hay thí nghiệm đó.
- Ví dụ cho dàn ý giới thiệu về thể thơ lục bát:
Mở bài:
Lục bát là một thể thơ dân tộc, được hoàn thiện trong văn chương ở những năm thế kỉ XVIII với tác phẩm nổi tiếng nhất là “Truyện Kiều” (của tác giả Nguyễn Du)
Thân bài:
Các đặc điểm nổi bật của thể thơ lục bát.
– Số lượng tiếng cố định trong thơ: dòng sáu tiếng (là câu lục) và dòng tám tiếng (là câu bát).
– Hiệp vần: vừa hiệp vần lưng và vừa hiệp vần chân. Tiếng cuối của câu bát hiệp vần với tiếng cuối của câu lục tiếp theo.
– Phối điệu (luật bằng trắc):
- Tiếng chẵn có quy định (tiếng thứ hai, thứ sáu và thứ tám là vần bằng, tiếng thứ tư là vần trắc).
- Trong một câu bát, lấy tiếng thứ sáu làm căn cứ tìm thanh liêng thứ hai và thứ tám (nếu tiếng thứ sáu là thanh huyền thì tiếng thứ hai và tám là thanh không hoặc là ngược lại).
– Nhịp: thường thường thì ngắt nhịp chẵn, mỗi nhịp hai tiếng.
Kết bài:
Lục bát dân tộc từ lâu đã được gìn giữ và phát huy ở những nhà thơ lớn về sau này. Thể thơ này là kết tinh của tinh hoa và hồn vía của người Việt, truyền thống Việt, văn hóa Việt.
Câu 2 (trang 35 | Sách giáo khoa Ngữ văn 8, tập 2)
Em hãy tập viết đoạn văn theo những đề bài sau:
Hướng dẫn trả lời:
a) Giới thiệu một đồ dùng:
Chiếc ấm pha trà mà ông em yêu thích nhất có chiều cao khoảng hai mươi cm, được làm bằng một loại sứ màu trắng. Phía bên trên là nắp ấm có hình tròn, có cái núm cầm nhỏ xíu. Phía dưới là thân ấm có hình trụ có đáy, trên nền sứ trắng có điểm xuyết một vài cành lá tre và một vài chú chim chích bông nhỏ nhắn xinh xắn. Một bên thân của ấm là chiếc vòi ấm dài khoảng bảy cm, uốn cong cong, và được hướng lên phía trên.
b) Giới thiệu một danh lam thắng cảnh ở quê em:
Đến với Hạ Long, du khách thường sẽ được thưởng ngoạn khá nhiều cảnh đẹp: hang Đầu Gỗ, vịnh Quả Đào hay hang Sửng Sốt. Trong số những hang động và hòn núi nổi tiếng đẹp của Hạ Long thì không thể không nói tới hang Đầu Gỗ. Hang này cách Bãi Cháy khoảng mười hai km. Trong hang thì có nhiều trụ đá và măng đá nhũ với hình dáng và màu sắc phong phú, đẹp lung linh. Đặc biệt, trong hang còn đọng lại những vũng nước ngọt mát mẻ, trong lành.
c) Giới thiệu một thể loại văn học:
Lục bát là một loại thể thơ dân tộc với số lượng tiếng tạo nên cố định: dòng có sáu tiếng (là câu lục) và dòng có tám tiếng (là câu bát). Thế thơ này gieo vần chân và vần lưng bằng luật bằng trắc, chỉ có một quy định cho những tiếng chẵn mà thường là tiếng thứ tư trắc, còn lại thì là bằng, về sự ngắt nhịp, thể thơ lục bát chủ yếu sẽ ngắt ở nhịp chẵn.
d) Giới thiệu một loài hoa:
Khi những cành đào ở nơi Nhật Tân ( thuộc Hà Nội) bắt đầu nở ra hoa báo hiệu rằng một mùa xuân ấm áp đã đến thì ở Sài Gòn, Huế và Đà Lạt đã nở rộ những cành mai vàng đoan trang, tao nhã. Hoa mai vàng thì có đài màu xanh đậm, năm cánh hoa màu vàng óng như tơ. Hoa mai vàng có nhiều nhị. Người xưa đã có một quan niệm rằng hoa mai là biểu tượng cho sự thanh cao, đẹp đẽ của tâm hồn người Việt.
e) Giới thiệu một loài động vật:
Chú thỏ con của nhà tôi xinh ơi là xinh. Chú có chiếc mũi đo đỏ lúc nào cũng ươn ướt luôn ngửi ngửi hít hít thở thở. Bộ ria mọc hai bên mép của chú cũng trắng như cước. Đôi mắt đỏ hồng tròn xoe như hai hòn đá ruby trông rất sang chảnh. Hai tai của chú thỏ to như hai cái lá doi lúc nào cũng vểnh lên.
f) Giới thiệu một phương pháp (làm đồ dùng học tập, thí nghiệm):
Trong quá trình học văn, chúng ta cần rèn luyện cho mình được kĩ năng viết. Viết nhiều, văn chương được mài dũa, rồi dần dần việc viết sẽ trở thành một thói quen. Viết càng nhiều thì tay càng ngày càng dẻo, văn càng ngày càng trau chuốt, mượt mà, bóng bẩy hơn. Bạn có thể dành ra mỗi ngày khoảng ba mươi phút hoặc thậm chí nếu có nhiều thời gian thì khoảng một tiếng đồng hồ để dành cho việc viết văn. Việc tập làm quen dần với việc viết về những vấn đề văn học không chỉ những giúp bạn nắm chắc, nắm vững kiến thức một lần nữa, mà còn có thể giúp cho ta viết tốc độ nhanh hơn, sức bên khi viết kéo dài hơn,… Sau một thời gian, đảm bảo rằng bạn sẽ không đến với văn chương như một nỗi sợ hãi hùng nữa. Nhưng để có thể làm được điều này thì cần phải kiên trì chăm chỉ luyện tập. Văn chương không thể ngày một ngày hai mà hay được, người cũng không phải ngày một ngày hai mà giỏi được. Chính vì vậy mà công cuộc tự học một lần nữa lại được đặt lên hàng đầu. Tự học chính là cách tốt nhất có thể để giúp ta tự ôn luyện được kiến thức đồng thời có thể củng cố và bồi đắp vun trồng thêm vốn kiến thức của mình.
g) Giới thiệu một sản phẩm mang bản sắc Việt Nam:
Nhắc tới người Việt Nam, chúng ta sẽ nghĩ ngay tới áo dài, bánh chưng…và chiếc nón lá, dù hiện nay lớp thanh niên nam nữ không còn dùng nhiều tới nón nữa mà phần lớn dùng mũ. Nón lá có rất nhiều loại khác nhau tùy vào vùng miền. Chúng ta có nón quai thao, nón bài thơ, nón rơm (bên trong nón thường có thêu một vài câu thơ)… Trong đời sống hàng ngày, chiếc nón lá đóng vai trò vô cùng hữu ích, đó chính là không gì khác dùng để che nắng che mưa. Với đặc tính là vành nón tương đối rộng, người sử dụng sẽ không cần lo bị ướt mỗi khi trời mưa hay không lo bị nắng chiếu vào mỗi khi nắng gắt. Không những chỉ che nắng, che mưa cho người sử dụng mà chiếc nón lá còn trở thành một biểu tượng văn hóa truyền thống cho vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam. Từ ngàn đời, phụ nữ Việt luôn được mô tả trong tà áo dài và đội chiếc nón lá thật thanh lịch duyên dáng, điều này đã trở thành một biểu tượng vô cùng đẹp cho dân tộc Việt Nam ta. Trong nền văn hóa nghệ thuật, nón lá được sử dụng như là một chiếc đạo cụ trong một buổi biểu diễn, múa nón đã trở thành một điệu múa tiêu biểu cho sân khấu biểu diễn dân gian.
Như vậy chúng ta là đã cùng nhau soạn thảo xong bài Soạn bài Ôn tập về văn bản thuyết minh rồi các em học sinh khối 8 thân mến. Kỹ năng thuyết minh nên được các em chú trọng và trau dồi để phục vụ trong quá trình học tập và luyện thi của các em đó. Các em hãy đừng quên truy cập hoctot.hocmai.vn để tham khảo thêm thật nhiều những kiến thức bổ ích nữa nhé!
